صنایع دستی در همه جا حضور دارد. صنایعی که گاه به شکل فرش و گلیم جلوهگر میشوند و زمانی لطافت و ظرافت خویش را در منبّت و معرّق، گچبری و آیینهکاری، سفال و سرامیک به نمایش میگذارند. صنایع دستی بر پایه خلاقیت، هنر و ذوق انسان بنا شده است. صنایع دستی هر منطقه، شهر یا کشور به خوبی بیان کننده فرهنگ، اعتقادات، آداب و رسوم و سنن آنها می باشند. به همین خاطر با تکیه بر این محصولات می توان به خوبی به انتقال و انتشار فرهنگ به سایر نقاط و افراد پرداخت. عدهای از اساتید و صاحب نظران، این رشته را از دید هنر بررسی میکنند و عدهای دیگر آن را به عنوان یک صنعت میبینند و عدهای نیز معتقدند که صنایع دستی تلفیقی از هنر و صنعت است و حتی بعضی از استادان و کارشناسان میگویند علت اینکه نمیتوان رشته فوق را به درستی تعریف کرد عنوان نامناسب این رشته است و باید به جای صنایع دستی عنوان دیگری را برای این رشته انتخاب نمود! بزرگترین سرمایه هر فرد برای ورود به این رشته عشق و علاقه است. همچنین باید پایمردی و حوصله لازم را برای آموختن صنایع دستی داشت و در طراحی بخصوص طراحی سنتی قوی و با نقوش سنتی آشنا بود. همچنین یک دانشجوی صنایع دستی لازم است با فرهنگ و سنت قدیم کشور و ماشینها و ابزار جدید آشنا شود و در نتیجه طرحهایی ارائه دهد که هم اصالت بومی و هم نوآوری هنری داشته باشد. و در نهایت آشنایی با ادبیات کهن و نو ایران برای دانشجویان این رشته یک ضرورت است زیرا هنر ما ارتباط تنگاتنگ با ادبیاتمان دارد و هیچ هنرمند ایرانی نمیتواند با ادبیات ایران بیگانه باشد. در ایران که از فرهنگ غنی برخوردار است، صنایع دستی بسیار گسترده و متنوع هستند. در هر جای کشور از روستاهای دورافتاده تا شهرهای بزرگ می توان هنرمندان توانمندی را یافت که در حوزه های مختلف صنایع دستی فعالیت می کنند. صنایع دستی معمولا هم به صورت صنعتی و هم دستی تولید می شوند. رشته صنایع دستی با هدف تربیت هنرمندان و متخصصانی شکل گرفته است که بتوانند با تکیه بر دانش، هنر و خلاقیت خود به بهترین شکل فرهنگ غنی کشور را به افراد و سایر کشورها انتقال دهند. رشته صنایع دستی رشتهای است که در آن هنر و کاربرد در کنار هم قرار دارد.
هدف:
هدف و ماهیت اصلی رشته صنایع دستی آموزش و تربیت هنرمندان حرفهای و متخصصان حوزه صنایع دستی است که با استفاده از دانش، خلاقیت و هنر، فرهنگ اصلی ایران را در قالب آثار ارزنده در اختیار مردم کشور قرار دهند و آن را به جهان معرفی کنند. دانشآموختگان صنایع دستی ساخت و تولید محصولاتی را انجام میدهند که در آنها ذوق هنری و خلاقیت هنرمند تجلی پیدا کرده و این مهمترین تفاوت بین محصولات صنایع دستی از صنایع ماشینی است.
توانایی:
- آشنایی با نرمافزارهای مرتبط با رشته تخصصی
- توانمندی استفاده از کامپیوتر
- آشنایی با روشهای بازاریابی
- آشنایی با شیوههای مدیریت
- توانایی کار تیمی
- توانایی رهبری
- پشتکار در آشنایی با هنر روز دنیا
- مطالعه در حوزههای مختلف هنری
- آشنایی با نقوش
ویژگی های شخصیتی:
- صبر و حوصله بالا
- توجه و دقت به جزئیات
- ذوق هنری
- علاقه به حوزه ها هنری
- ظرافت
- خلاق
گرایش ها
در این رشته دانشجویان طی چهار سال اطلاعات متوسطی درباره ۲۴ گروه بزرگ انواع صنایع دستی ایران که شامل ۱۵۲ شاخه میشود، به دست میآورند همچنین با پرداختن به یکی از چهار گرایش صنایع چوب، سفال، نگارگری و طراحی فرش از نظر اجرا و کارشناسی آثار، در گرایش فوق صاحب تخصص شده و مهارتهای لازم را برای تولید آثار صنایع دستی در گرایش انتخابی خود به دست میآورند. این رشته در ایران در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد ارائه میشود. اما فارغالتحصیلان این رشته میتوانند برای مقطع دکترا در رشتههای مشابه صنایع دستی شرکت کنند. براساس آخرین دفترچه کنکور سراسری، فارغالتحصیلان این رشته میتوانند برای مقطع کارشناسی ارشد و دکترا، در رشتههای مجموعه هنرهای پژوهشی و صنایع دستی شرکت کنند:
- پژوهش هنر
- صنایع دستی
- ۶ گرایش هنر اسلامی
- نقاشی ایرانی
- تاریخ هنر ایران اسلامی
- تاریخ هنر ایران باستان
- حکمت هنر اسلامی
- تاریخ هنر جهان اسلام
- مدیریت موزه
- مطالعات موزه
دانشگاه های ارائه دهنده این رشته در ایران:
- دانشگاه تهران
- دانشگاه الزهرا
- دانشگاه هنر اصفهان
- دانشگاه شیراز
- دانشگاه بیرجند
- دانشگاه سمنان
- دانشگاه سیستان و بلوچستان
- دانشگاه شهرکرد
- دانشگاه هنر تهران
- دانشگاه کاشان
- دانشگاه مازندران
- دانشگاه غیرانتفاعی سوره
دروس پایه:
کارگاه حجمسازی، انسان, طراحی, طبیعت ۱، مبانی هنرهای تجسمی ۱ و ۲، کارگا ه طراحی پایه ۱ و ۲، کارگاه عکاسی پایه ۱ و ۲، هنر و تمدن اسلامی ۱ و ۲، آشنایی با هنر در تاریخ ۱ و ۲، آشنایی با هنرهای سنتی ایران
دروس اصلی:
هندسه نقوش در صنایع دستی ایران ۱ و ۲، مرمت نگهداری آثار هنری ۱ و ۲، تحقیق در صنایع دستی ایران ۱ و ۲، انسان, طراحی, طبیعت ۲، خوشنویسی و طراحی حروف ۱، تحول صنایع دستی، طرح اشیا در تمدن اسلامی
دروس تخصصی:
کارگاه صنایع دستی ۱ تا ۹، کارگاه تخصصی صنایع دستی ۱ و ۲، طرح و رساله نهایی
بازار کار رشته صنایع دستی
فارغ التحصیلان این رشته میتوانند در سازمانهایی مثل سازمان میراث فرهنگی، سازمان صنایع دستی ایران، اداره کل صنایع دستی در وزارت جهاد کشاورزی، سازمان ایرانگردی و جهانگردی، بنیاد مستضعفان و جانبازان، اداره کل موزهها و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به کارهای پژوهشی، تحقیقاتی یا کارشناسی بپردازند. همچنین میتوانند با دایر کردن کارگاهی در خانه، هم درآمد بهتری داشته باشند و هم آنچه دوست دارند، بسازند که در این صورت فارغالتحصیلان صنایع دستی به دو صورت میتوانند فعالیت کنند؛ یکی ساخت آثاری که جنبه موزهای و تزئینی دارد و یکی تولید صنایعی که کاربرد داشته و البته جنبه هنری نیز داشته باشد. در ضمن کارهای پژوهشی را نیز باید در نظر داشت. هرچند که تاکنون به این بخش بیتوجهی نشده است. برای مثال درباره فرش ایران بیشتر مقالهها و کتابهایی که داریم، خارجی است و نیاز به کارشناسان ایرانی که در این زمینه تحقیق و پژوهش کنند، کاملاً احساس میشود.
با توجه به اهمیت دادن و علاقه مردم به استفاده از صنایع دستی و راه اندازی کسب و کارهای خانگی، این حرفه آینده شغلی خوبی دارد، شاید در سال های خود تکنولوژی هایی در جهان ظهور کنند که به ایجاد و تولید صنایع دستی بپردازند، اما اگر بهترین تکنولوژی هم باشد، کاری که با دست تولید شود، زیبایی و حس بهتری دارد.
حتی خیلی از افراد دوست دارند که در کنار این افراد ماهر اموزش ببینید، تا در جایی مشغول به کار شوند و یا آنها هم برای خودشان کسب و کاری را راه اندازی کنند. پس در واقع حوزه های کاری برای افراد علاقه مند به این رشته متنوع است.
سطح درآمد:
میزان درآمد این حرفه بستگی به اینکه فرد در مکان های دولتی مشغول شده باشد یا برای خودتان کسب و کاری راه اندازی کرده باشند. افرادی که در مکان های دولتی مشغول به کار هستند، حقوقی ثابت متوسطی را دارند، اما درآمد افرادی که کارگاه دارند، بستگی به تعداد تولید محصولات و فروش آنها دارد. این افراد اگر از یک مشاور برای فروش و تبلیغات محصولات خود کمک بگیرند و استراتژی درستی داشته باشند، میتوانند درآمد چند برابر فردی که حقوق ثابت دارد را داشته باشند.
مهاجرت:
صنایع دستی، بازمانده ای از هنر اولیه بشر هستند که همواره از ارزش بالایی در بین عموم برخوردار اند. برای مهاجرت از طریق تحصیل یا کار در رشته صنایع دستی، بهتر است کشور هایی را در اولویت قرار دهید که فرهنگ آن ها پوشیده از ساخته های دست بشر است. در ادامه به معرفی بهترین کشور ها برای مهاجرت هنرمندان صنایع دستی خواهیم پرداختم:
استرالیا
صنایع دستی استرالیا که با عبارت طرح های نقطه ای بومی شناخته می شوند، از قدیمی ترین و با ارزش ترین بخش های صنایع دستی این کشور هستند. پر از نمادهایی که داستانی بصری را روایت میکنند. با توجه به غنی بودن صنایع دستی استرالیا می توان این کشور را در صدر لیست بهترین کشور ها برای مهاجرت افراد هنرمند قرار داد.
پرتغال
کاشی های آبی و سفید آزوله جوی پرتغال متعلق به دوران مور ها است. Banco یک بانک متفاوت در کشور پرتتغال است که از این گنجینه ها محافظت می کند و گاهی اوقات آتش نشانی حتی کاشی ها را از ساختمان های در معرض خطر جمع آوری کرده و به بانک تحویل می دهد. سپس کارمندان کاشیها را مطالعه و فهرست نویسی می کنند و آن ها را در جعبه های چوبی نگهداری میکنند تا بازدیدکنندگان بتوانند از آن ها دیدن کنند یا بخرند. مطمئنا کشوری با این دقت و اهمیت به میراث فرهنگی و صنایع دستی می تواند مقصد مناسبی برای مهاجرت افراد با مدرک صنایع دستی باشد.
ترکیه
قالیبافی در آناتولی با ورود قبایل ترک از آسیای مرکزی آغاز شد و تا قرن دوازدهم یک هنر برجسته بود. در آن زمان هم مثل الان، بیشتر قالیسازان زنانی بودند که به صورت ناشناس کار می کردند. کشور ترکیه همواره بر قدمت صنعت قالیبافی خود تاکید داشته و هنرمندانی که در حوزه قالی بافی در صنایع دستی فعالیت می کنند، ترکیه می تواند بهترین مقصد برای مهاجرت آن ها باشد.
افراد مطرح و تاثیرگذار این رشته:
- استاد حسین طاهرزاده بهزاد: یکی از بزرگترین طراحان فرش استاد طاهرزاده بهزاد می باشد که در سال 1266 هجری شمسی چشم به جهان گشود، در ابتدا ایشان پس از دیدن آموزش های مقدماتی در نزد استاد میرغفار به استانبول سفر کرد و با بهره گیری از استادان ایتالیایی و عثمانی توانست در زمینه نقاشی به پیشرفت بسیار زیادی برسد، تا جایی که با مقام اول در این رشته فارغ التحصیل شد
· جردن نصار: این هنرمند مقیم نیویورک به خاطر آثاری متأثر از هنر سنتی گلدوزیهای فلسطینی معروف به تاتریز، شهرت یافته است.