شیوه‌ی مطالعه و جمع‌بندی در ایام امتحانات نهایی

ایام امتحانات برای دانش‌آموزان ممکن است یادآور استرس‌ها و دلشوره‌های آن‌ها باشد و از آن‌جا که دانش‌آموزان دوازدهم دغدغه کنکور خود را هم دارند ممکن است مساله امتحانات نهایی باعث ایجاد سردرگمی در آن‌ها شود. در حالی که دانش‌آموزان باید از فرصت امتحانات نهایی استفاده کرده، تهدید را به فرصت تبدیل کنند و از ایام امتحانات به‌عنوان سکوی پرتاب استفاده شود. هر یک از ما دارای سطحی از هوشیاری هستیم که ذهن و بدن ما در آن سطح، بیشترین بازدهی خویش را داراست و به آن، سطح اوج عملکرد استرس می‌گویند؛ پس استرس خود را به گونه‌ای مدیریت کنید که شما را به سوی بهره‌وری بیشتر و موثر هدایت کند نه این‌که از توان شما بکاهد. داشتن مقداری استرس طبیعی و لازم است، اما در نهایت، این شما هستید که باید از استرس به نفع خود استفاده کنید و برای برنامه‌ریزی بهتر و مطالعه‌ی بیشتر بکوشید.

در ایام امتحانات سبک کلی مطالعه شما باید بدین صورت باشد:                                                                 

۱_ مطالعه جدید یا بازخوانی
٢-مرور مرحله اول : تورق سریع ، روش فایمن ، حل سوالات امتحان نهایی                 
٣-بازیابی یا تست زدن
۴-رسیدن به مرحله جمع بندی
۵-مرور مرحله دوم (تثبیت مطالب، تسلط نهایی و ورود مطالب از حافظه کوتاه مدت به حافظه‌ی بلند مدت)

 ممکن است این سوال در ذهنتان ایجاد شود که فرق مرور مرحله‌ی اول با مرحله‌ی دوم چیست؟ یا فرق بین مرور و جمع‌‌بندی چیست؟

•فرق بین مرور و جمع‌بندی مانند تفاوت میان خرید و چک لیست خرید می‌باشد. شما زمانی که به مرور یک مطلب می‌پردازید باری دیگر چک می‌کنید که مطالب مطالعه شده فراموش‌تان نشده باشد دقیقا مانند چک لیست خرید اما در مرحله جمع‌بندی شما فرآیند خود خرید را انجام می‌دهید و جمع‌بندی مطالب خوانده شده و تست‌های زده شده را انجام می‌دهید. در واقع فراموشی مطالب خوانده شده به چند علت است:

۱_ گذشت زمان: در صورتی که یک درس به صورت پشت سر هم خوانده شود و بعد از اتمام هر فصل یک مرور برای بازیابی با روش فایمن انجام نشود باعث فراموشی مطالب خواهد شد علی‌الخصوص اگر تازه شروع به مطالعه کرده‌اید حتما باید مرور درس انجام شود.

۲_ یادگیری ضعیف: یعنی به جای خواندن مفهومی مطلب را حفظ کنیم.

۳_ فشرده خوانی: بدون استراحت مطالب مطالعه شود.

پس با توجه به موارد بالا مطالعه درست و مرور از اهمیت بالایی برخوردار است.

تفاوت میان مرور ۱ و مرور ۲:

مرور ۱ برای تثبیت مطالب در همان زمان است یعنی مطالب باید در حافظه‌ی کوتاه مدت طبقه‌بندی و تثبیت شود اما مرور ۲ برای آن است که شما مطالب مطالعه شده و تست زده شده را فراموش نکنید در واقع مرور ۲ چند فایده‌ی اصلی و مهم دارد.
۱_ مطالب از حافظه کوتاه مدت به حافظه‌ی بلند مدت سپرده می‌شود علی‌الخصوص مطالب حفظی، در واقع با مرور مرحله ۲ که گفته خواهد شد، به چه شکل باید باشد شما دیگر نیازی به بازخوانی نخواهید داشت.
۲_ مهارت و تسلط شما روی مباحثی که نیاز به نشست کامل در ذهن شما دارند به بالاترین حد خود می‌رسد.
۳_ باعث کمتر شدن تعداد پاسخ‌های غلط شما می‌شود. چرا که اگر مرور صورت نگیرد بعد از مدتی سوالات آزمون آزمایشی برای شما آشنا خواهد بود و باعث شک شما در انتخاب گزینه‌ی صحیح می‌شود پس احتمال پاسخ غلط شما بالا می‌رود.

اما نحوه مطالعه و جمع‌بندی چگونه باید باشد؟

در این‌جا هم دانش‌آموزان ما سه دسته هستند:

۱_ دسته اول: مطالعه ویژه پایه دوازدهم قبلا انجام شده.
این دانش‌آموزان ابتدا باید از مطالب دوازدهم شروع کنند و پس از جمع‌‌بندی دوازدهم، پایه را مطالعه و جمع‌بندی کنید. مطالعه و جمع‌بندی شما باید بدین صورت باشد:

۱_ مباحث سبز‌
(مطالعه) ابتدا یک تورق سریع روی مبحث انجام شود سپس چند نمونه سوال امتحان حل شود (مرور) و سپس تست زده شود اولویت با تست‌های سراسری، علامت زده و کارنامه‌ی اشتباهات است (بازیابی) بعد از مطالعه‌ی مباحث دوازدهم و تست آن‌ها به سراغ مباحث پایه روید و پایه را جمع‌بندی کنید (جمع‌بندی)

۲_ مباحث آبی
ابتدا چند نمونه سوال امتحان حل شود (مرور) و بعد قسمت‌هایی که از یادتان رفته مطالعه کنید سپس از منابع تستی ذکر شده تست بزنید (بازیابی) و جمع‌بندی خود را تکمیل کنید (جمع‌بندی)

مرور ۲: از آن‌جایی که بیشتر مطالب جمع‌بندی می‌شوند بهتر است برای تست‌های پوششی ویژه مرور آزمون‌های سراسری را خرد کنید یا از تست‌های علامت زده و کارنامه اشتباهات خود استفاده کنید مثلا یک روز در میان ۱۰ تست زیست در ۱۰ دقیقه از خود آزمون بگیرید و بعد تحلیل کنید.

دسته‌ی دوم: دانش‌آموزانی که کژدار و مریض مطالعه کرده‌اند و به عبارتی مطالعه آن‌ها موزاییکی بوده.

شیوه‌ی مطالعه و جمع‌بندی مباحت سبز و آبی مانند بالاست.

مباحث زرد: ۱_ ابتدا بازخوانی مطلب انجام شود ۲_ مرور به روش فایمن+ حل سوالات امتحانی ۳_ تست زنی از منابع ذکر شده  ۴_ جمع‌بندی نهایی

مباحث قرمز: در زمان امتحانات نهایی شما باید این فضول و مباحث را یک دور به صورت تشریحی مطالعه کنید اما در این مرحله این مطالب در حافظه‌ی کوتاه مدت سپرده می‌شوند پس ابتدا باید چند نمونه سوال امتحانی حل کنید و بعد به سراغ تست‌زنی بروید اگر این مبحث را قبلا اصلا مطالعه نکرده‌اید سعی کنید در حد ۵۰_۴۰ تست  از آن بزنید و باقی زمان خود را به مباحث پایه‌ای که مسلط هستید بدهید. در واقع به جای این که روی یک مبحث دوازدهم که تاکنون مطالعه نکرده‌اید تست نزدید و سخت است و تعداد تست زیادی از آن مبحث مطرح نمی‌شود زمان بگذارید، ردی مبحث پایه‌ای که پربازده‌ترند و راحت‌تر جمع‌بندی می‌شود زمان بگذارید. و تست بیشتر روی مبحث قرمز دوازدهم که اصلا جزء اولویت‌های شما نیست به بعدا موکول کنید یعنی پس از این که یک درس دوازدهم خود را به صورت کامل جمع‌بندی کردید طی آزمون‌هایی که حاوی تست پوششی هستند تسلط خود را حفظ کنید و در این آزمون‌ها حواستان باشد سهم بیشتری از سوالات را به فصولی که کمتر تست زدید اختصاص دهید تا به مرور این مباحث هم برای شما جا بیفتد و به تسلط نسبی برسید.

دسته‌ی سوم: تازه می‌خواهم شروع به مطالعه کنم.

این دانش‌آموزان سعی کنند در ایام امتحانات فقط روی مباحث دوازدهم خود تمرکز کنند. شیوه‌ی جمع‌بندی مانند مباحث زرد و قرمز دانش‌آموزان متوسط است. فقط حتما دقت کنید که پس از مطالعه‌ی هر فصل مرور خود را داشته باشید‌ برای تست‌زنی ابتدا به سراغ مباحثی از دوازدهم بروید که تاکنون از آن‌‌ها کمی تست کار کرده‌اید.

با مطالعه‌ی فصل و تست‌زنی فصول دوازدهم شما از مرحله‌‌ی قرمز بودن مبحث به زرد بودن می‌رسید اما نگران نباشید با اجرای مرحله‌ی مرور ۲ می‌توانید تعدادی از این مباحث را به سبز و آبی تبدیل کنید هم‌چنین نگران مباحث پایه نباشید چون دوازدهم ۴۰٪ کنکور شما را تشکیل می‌دهد و ۱ ماه و ۲۰ روز بعد از امتحانات برای جمع‌بندی پایه فرصت دارید.

در مرور و تست‌زنی ممکن است در هر فصل با  ۴۰۰_ ۳۰۰ تست در کتاب خود مواجه شوید پس  برای جلوگیری از سردرگمی سعی کنید تست‌های آزمون‌های آزمایشی را حل کنید یعنی تست‌زنی مختصر و مفید داشته باشید چرا که سوالات مطرح شده در آزمون‌ها، گلچین شده نکات مهم و تله‌دارند از این رو بهترین منبع تست برای شما هستند. به سراغ تست جدید نروید!

خب تاکنون شیوه مطالعه و جمع‌بندی گفته شد اما نکته‌ی مهم آن است که حتما در طول دوره‌ی امتحانات از هر درس تست پوششی بزنید‌ همه‌ی ما می‌دانیم مطالعه در دوران امتحانات حجمی و بقچه‌ای است یعنی تنها از یک درس پس ممکن است شما در حین مطالعه خسته شوید و بازدهی ذهنی شما کم شود این زمان، بهترین زمان برای عوض کردن جو ذهنی شماست، می‌توانید از دروس مطالعه‌شده‌ی خود طی ۳۰ دقیقه آزمون بزنید تا دوباره تمرکز و بازدهی لازم برای مطالعه‌ی درس ایجاد شود و ضمنا تست‌های پوششی جهت تسلط بیشتر و یادآوری زده شود مثلا به ازای هر ۴_۳ ساعتی که به مطالعه‌ی یک درس اختصاص می‌دهید، ۳۰ دقیقه از خود آزمون بگیرید (به فرض مثال ۱۰ سوال زیست+ ۱۰ سوال لغت املا)

*نکته‌ی دیگر آن‌ است که هرگز زمانی که به مشکل در برابر حل یک تست برخوردید از کلمات منفی مانند نمی‌توانم، سخت است، قادر به پاسخ‌گویی نیستم استفاده نکنید زیرا مغز شما در برابر شرایط بیرونی کارآمد است اما در برابر شرایط درونی خیر و قاعدتاً گاردی در برابر حل آن سوال می‌گیرد و کارتان سخت‌تر می‌شود.