رشته هوشبری یکی از شاخه های پیراپزشکی است که دانشجویان طی دوره آموزشی با اصول جدید، روشها، تجهیزات و وسایل مورد استفاده در مراقبت از بیمار بیهوش در طول جراحی عمومی، تخصصی و همچنین بخش های مراقبت های ویژه و اورژانس ها آشنا شده و نحوه مراقبت از بیماران در مراحل مختلف بیهوشی را به صورت نظری و عملی و کارآموزی فرا می گیرند. این رشته یک تیم درمانی را تکمیل می کند و عملیات بهبود بیمار در اتاق عمل را تسریع می کند.
اولین استفاده از بیهوشی عمومی احتمالاً مربوط به دوره ماقبل تاریخ و با استفاده از داروهای گیاهی بودهاست. قدیمیترین داروی آرامبخش الکل بوده که هزاران سال پیش دربینالنهرین استفاده میشدهاست. معروفترین داروی بیهوشی اتر است که اختراع آن به قرن ۸ بازمیگردد. این دارو معروفترین داروی بیهوشی بود تا قرن ۱۶ که پزشک و دانشمند مشهور پاراسلسوس ادعا کرد مرغ پس از تنفس اتر علاوه بر به خواب رفتن بی درد نیز میشود. در اوایل قرن ۱۹ از این دارو جهت تفریح استفاده میشدهاست. پزشک آمریکایی کرافورد لانگ متوجه شد زمانی که دوستان او در معرض گاز اتر قرار میگیرند، اگر به آنان جراحتی وارد شود هیچگونه دردی احساس نمیکنند. او بلافاصله متوجه خواص این دارو جهت جراحی شد.
نخستین عمل جراحی مدرن همراه با بیهوشی در ایران در سال ۱۲۳۰ شمسی توسط یاکوب ادوارد پولاک انجام شد و وی برای نخستین بار در ایران از اتر برای بیهوشی بیمار استفاده کرد. تا سالها بعد بیهوشی در ایران با روشهای بسیار ابتدایی با استفاده از ماسک و قطره اتر انجام میشد. منابع موجود نیز نشان می دهد رشته هوشبری در مقطع کاردانی در سال 1354 در شهرهای تبریز و تهران تأسیس و نسبت به پذیرش دانشجو به صورت غیرمتمرکز اقدام گردید و پس از انقلاب فرهنگی در سال 1361 پذیرش دانشجو از طریق کنکور سراسری و تحت عنوان کاردان هوشبری انجام گرفته است.
هدف رشته هوشبری عبارت است از تربیت دانش آموختگانی که بتوانند در بخش های بیهوشی و بخش مراقبت های پس از عمل (PACU)، تحت نظارت متخصص بیهوشی از بیماران مراقبت به عمل آورند و همچنین در خدمات کنترل درد و فوریت های پزشکی انجام وظیفه نمایند.با تربیت این نیروها مراقبت مطلوب و اثربخش از بیماران در مراحل قبل ، حین و بعد از بیهوشی در بیماران تحت بیهوشی عمومی و بیحسی ناحیه ای ، کنترل و پیشگیری از انتقال عفونت های بیمارستانی ، ایجاد شرایط مناسب روحی برای بیماران ، مراقبت مطلوب از بیماران بستری در واحد مراقبت های پس از بیهوشی (PACU) و سرویس کنترل درد حاد و حضور موثر در تیم احیای قلبی ، ریوی و مغزی (CPCR) مقدور خواهد بود.
- مهیا نمودن و استرلیزه کردن دستگاه های مربوط به بیهوشی در اتاق عمل
- فراهم نمودن تجهیزات لازم و دارو ها ی لازم جهت بیهوشی
- انجام اقدامات اولیه بیمار برای بیهوشی
- آمادگی لازم جهت کمک به متخصص بیهوشی در امور مختلف (هوشبری، احیای قلبی و ریوی و …)
- بنا به دستور متخصص بیهوشی تزریق داروها، خون یا فرآورده های خونی به بیمارانجام شود.
- انجام برخی از بیهوشی های سطحی زیر نظر متخصص بیهوشی
- نظارت بروضعیت قلبی و تنفسی بیمار در طول عمل
- برقراری ارتباط موثر با بیماران
- دقت و تمرکز کافی برای بررسی اطلاعات جهت کنترل علائم حیاتی بیمار
- دلسوزی زیاد نسبت به بیمار
- توانایی انجام کار گروهی
- توانایی جسمانی: قادر به ایستادن زیاد در اتاق عمل
- مسئولیت پذیری
- توانایی تصمیم گیری درست و سریع در شرایط بحرانی
- مهارت برنامه ریزی
- واقع گرا / عمل گرا
- اجتماعی / امدادگر
- جزئی نگر
- مقاوم
- نوع دوست
- مسلط بر خود
رشته هوشبری در ایران فقط در مقطع کاردانی و کارشناسی در دانشگاه ها ارائه می گردد ؛ فارغ التحصیلان این رشته می توانند برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در رشته های زیر اقدام نمایند.
برخی از رشته های موجود جهت ادامه تحصیل :
- آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت
- تکنولوژی گردش خون
- علوم تشریحی
- فیزیولوژی
- اتاق عمل
- ارگونومی
- اپیدمیولوژی
- ارزیابی فناوری سلامت
- اقتصاد بهداشت
- انفورماتیک پزشکی
- آمار زیستی
رشته هوشبری زیر گروه 1 رشته تجربی میباشد.
متخصص بیهوشی و هوشبری با هم متفاوت هستند ، این دو نفر هرچند معمولا با هم همکار هستند اما کار و تحصیل و حتی درآمدهایشان کاملا با هم فرق دارد .کار بیهوش کردن بیمار وظیفه پزشک متخصص بیهوشی و دستیارهایش هست که دستیارهایش همان کارشناس هوشبری هستند. کارشناس هوشبری باید به یک پزشک متخصص بیهوشی در اتاق عمل کمک کنه، داروها و تجهیزات و دستگاه هایی که واسه بیهوش کردن بیمار لازم هست را استرلیزه و آماده کنه و بعد از اینکه بیمار دوباره به هوش بیاد مراقبش باشد.کارشناسان هوشبری همچنین نمی توانند مستقلاً به امر هوشبری بپردازند.
- دانشگاه علوم پزشکی تهران
- دانشگاه علوم پزشکی ایران
- دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی – تهران
- دانشگاه علوم پزشکی البرز – کرج
- دانشگاه علوم پزشکی بابل
- دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
- دانشگاه علوم پزشکی تبریز
- دانشگاه علوم پزشکی زنجان
- دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی – بجنورد
- دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد
- دانشگاه علوم پزشکی زاهدان
- دانشگاه علوم پزشکی بندر عباس
- دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران (پذیرش با شرایط خاص)
- دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
دروس پایه:
آناتومی– فیزیک هوشبری – بیوشیمی -روانشناسی – کاربرد رایانه-ایمونولوژی – واژه شناسی پزشکی و….
دروس تخصصی:
فیزیو پاتولوژی – فوریت های پزشکی – مدیریت در بیهوشی – روش بیهوشی-میکروب شناسی و استریلیزاسیون – ایمونولوژی-مراقبت های پس از بیهوشی – اصول و روش های اداره درد – داروشناسی اختصاصی- کارآموزی پرستاری
مراکز محل فعالیت غیر مستقل :
- بیمارستان های خصوصی و دولتی
- کلینیک ها
- مراکز درمانی
- مراکز فوریت های اورژانس
مراکز محل فعالیت مستقل:
- کارشناسان هوشبری نمی توانند مستقلاً به امر هوشبری بپردازند.
سطح درآمد :
با توجه به این که اکثر مراکز درمانی برای تکمیل کادر درمانی خود به کارشناس هوشبری نیاز دارند بنابراین فارغ التحصیلان این رشته می توانند جذب بازار کار شوند و درامد نسبتا خوبی کسب کنند.
رشته مشابه کارشناسی هوشبری با عناوینی مانند : Nurse Anesthesia ، Bachelor of Science in Anesthesia در بسیاری از دانشگاه های معتبر دنیا ارائه می گردد.
دانشگاه های مطرح دنیا در عناوین مشابه :
- Virginia Commonwealth University
- Baylor College of Medicine
- Duke University
- Kaiser Permanente School of Anesthesia – California State University–Fullerton
- Rush University
دکتر شهنام صدیق معروفی: مدیر گروه هوشبری دانشگاه ایران
- کتاب هنرانتخاب
- سایت “ای-استخدام”
- سایت “مسیر ایرانی”
- سایت “3گام”
- کتاب معرفی رشته های سازمان سنجش
- سایت ویکی پدیا فارسی و انگلیسی
- سایت خبرنامه دانشجویان ایران
- سایت گزینه 2
- سایت پروفایل سنتر
- سایت مشاوران 100