با پیشرفت سریع علوم و فناوری در صنعت راه آهن و نقش سازنده آن در توسعه اقتصاد کشورها ، بالطبع همسو با علوم ، سامانه های حمل و نقل و خدماتی ریلی نیز گسترش یافته است. در نتیجه اداره صحیح و مناسب این گونه سازمان ها مستلزم به کارگیری روش های علمی و پیشرفته می باشد. مقیاس حمل و نقل ریلی و خدمات آن چنان گسترش یافته که رشته های مهندسی عمران ، صنایع ، مکانیک ، برق و … پاسخگوی کلیه مسائل این سازمان ها نمی باشد . برای جبران چنین کمبودی در قرن اخیر از پیوند رشته های گوناگون علوم و مدیریت و روش های مهندسی رشته جدیدی بنام مهندسی راه آهن به وجود آمده است. این دوره بیانگر فناوری علوم و روش های بهره برداری ، شناسایی مسیرهای گوناگون راه آهن و مهارت در بهره گیری از اجزاء متشکل یک مجموعه راه آهن (انسان ، لکوموتیو ، واگن ، ماشین آلات خطی ، ساختمان و تأسیسات ، علائم و ارتباطات ) به منظور حصول حداکثر کیفیت و کمیت خدمات راه آهن می باشد.
در سال 76 برای اولین بار در خاورمیانه، دانشکده مهندسی راه آهن در دانشگاه علم و صنعت ایران تاسیس شد و در سه رشته مهندسی ماشین های ریلی، مهندسی خط و سازه های ریلی و مهندسی حمل و نقل ریلی دانشجو پذیرفت.
تربیت کارشناسان آگاه به مسائل فناوری و علوم بهره برداری و طراحی راه آهن های جدید از جمله اهداف اولیه این مجموعه در مرحله اول بوده و در جهت خودکفایی در صنعت عظیم راه آهن و آموزش افرادی است که ضمن داشتن شناخت از برنامه ریزی های حمل و نقلی راه آهن جهت افزودن کیفیت و کمیت خدمات در بهره برداری از امکانات راه آهن تبحر کافی داشته باشند.
- طراحی کلیه خطوط و ایستگاه های راه آهن های مختلف شهری و بین شهری
- ابداع و ساخت سیستم های مختلف بهره برداری و طراحی راه آهن
- مدیریت بهره برداری و برنامه ریزی راه آهن ها
- طراحی سیستم های مختلف حمل و نقل ریلی
- طراحی به منظور بهبود سیستم های بهره برداری و خطوط ایستگاه ها در راه آهن های موجود
- شناخت مسائل آماری حمل و نقل و تجهیز سیستم ها با توجه به نیاز کشور
- تنظیم برنامه های توسعه آینده کوتاه مدت و بلند مدت راه آهن در کشور
- رفع نیازمندی های فنی و مدیریتی راه آهن ها (راه آهن جمهوری اسلامی ایران ، راه آهن های شهری و …) سیستم های راه آهن در کارخانجات ( همانند کارخانجات ذوب آهن ، فولاد و …)
- پایه قوی در دروس ریاضی و فیزیک
- توانایی مدیریتی بالا
- روابط اجتماعی خوب
- سختکوش، جدی و مقاوم
- آشنایی با علوم جامعه شناسی و مردم شناسی
- علاقمند به کارهای اجرایی
- مسلط بودن به زبان انگلیسی
- واقع گرا / عملگرا
- جزئی نگر
- مقاوم
- مسلط بر خود
امکان ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع کارشناسی ارشد وجود دارد؛ برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری می توانند در سایر گرایش های مهندسی راه آهن یا مهندسی صنایع اقدام نمایند.
رشته مهندسی حمل و نقل ریلی در زیر گروه 1 رشته ریاضی می باشد و ضرایب دروس آن به شرح زیر می باشد:
به دلیل مشترک بودن بسیاری از واحدهای این رشته با مهندسی صنایع می توان بعدها به عنوان مهندس صنایع در بسیاری از زمینه ها فعالیت نمود.
- دانشگاه علم و صنعت ایران – تهران
دروس پایه:
ریاضی 1و2 ، فیزیک 1و2 ، آزمایشگاه فیزیک 1و2، معادلات دیفرانسیل، محاسبات عددی، برنامهنویسی کامپیوتر
دروس اصلی و تخصصی:
مبانی مهندسی برق، آزمایشگاه مبانی مهندسی برق ، کارگاه عمومی ،استاتیک و مقاومت مصالح ، علائم ارتباطات 1و2 ، اصول مدیریت ، مبانی مهندسی خط ، اصول حسابداری ، اصول شبیهسازی، نقشهکشی صنعتی ، تئوری احتمالات ، تحلیل سیستمها، آمار مهندسی ، تحقیق در عملیات 1و2 ، مهندسی فاکتورهای انسانی، قوانین و تعرفه های حمل و نقل ریلی ، طرح سیستمهای اطلاعاتی ، اقتصاد عمومی، اقتصاد مهندسی، مبانی مهندسی ماشین های ریلی، راه آهن شهری، سیستمهای تخلیه و بارگیری ، روشهای برنامهریزی حرکت قطارها، طراحی ایستگاهها و خطوط صنعتی، بررسی فنی و اقتصادی انتخاب مسیر ، پروزه تخصصی ، ایمنی سیر و حرکت ، کارآموزی 1و2 ، مدیریت کیفیت و …
مراکز محل فعالیت غیرمستقل :
- مراکز تحقیقاتی و آموزشی و پژوهشی در حوزه مرتبط با مهندسی حمل و نقل ریلی
- راه آهن جمهوری اسلامی ایران
- کارخانجات ذوب آهن ، فولاد و ..
- معادن
- سازمان های مسئول برنامه ریزی و طراحی حمل و نقل ریلی
- سازمان مدیریت و برنامه ریزی
- شرکت های مشاور در طرح و برنامه ریزی های مرتبط با حمل و نقل ریلی
- وزارت راه و ترابری
مراکز محل فعالیت مستقل:
- تأسیس شرکت مشاور در طرح و برنامه ریزی حمل و نقل ریلی
سطح درآمد:
مهندسی که در بخش دولتی استخدام شود، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کند. در بخش خصوصی هم که میزان تخصص، تجربه و توانمندی های فرد، نقش عمده ای در تعیین میزان حقوق او خواهد داشت. البته در حال حاضر شرکت های خصوصی بخش محدودی از سیستم حمل و نقل ریلی کشور را تشکیل می دهند.
حمل و نقل ریلی یک رنسانس جهانی را تجربه می کند. این نوع حمل ونقل مزایای اقتصادی ، بهره وری انرژی و مزایای زیست محیطی و ایمنی را به همراه دارد. این رشته در بسیاری کشورهای دنیا ارائه می گردد و در صورت داشتن رزومه تحصیلی قوی و مناسب می توان بورسیه تحصیلی از دانشگاه های معتبر جهان برای ادامه تحصیل کسب نمود.
دانشگاه های ارائه دهنده این رشته :
- Johnson County Community College
- International Air and Hospitality Academy
- Dakota County Technical College
- Technical Career Institutes
- University of Leeds
- University of Birmingham
- KTH Royal Institute of Technology
- University of Nottingham
- Moscow State University of Railway Engineering
حمیدرضا احدی : عضو هیئت علمی دانشگاه علم وصنعت دانشکده مهندسی راه آهن
- کتاب هنر انتخاب
- سایت سازمان سنجش
- سایت گزینه دو
- سایت مسیر ایرانی
- وزارت علوم
- سایت دانشگاه علم و صنعت