مقابله و سبک شخصیتی

آگاهی از سبک شخصیتیمان برای مقابله موثر با مشکلات زندگی بسیار سودمند است. از آنجایی که سبک های شخصیتی عمیقا با نحوه ادراک و تفسیر ما از جهان و واکنشمان به رویداد های استرس زا مرتبط است، طبیعی است که برخی سبک‌ های شخصیتی از برخی دیگر انعطاف پذیرتر  هستند. افرادی که دارای سبک شخصیتی انعطاف پذیر هستند و همچنین کسانی که نمی توانند پاسخ های خود را با تقاضا های یک موقعیت خاص منطبق سازند، بد ترین و نامناسب ترین واکنش ها را به مشکلات زندگی نشان می دهند. یکی از مدل های شخصیتی که تقریبا بیش از 100 سال است مطرح شده و به دلیل تاثیر گذاری و سودمندی آن در پیش بینی رفتار های انطباقی و غیر انطباقی کاملا شناخته شده است 5 عامل شخصیتی تست نئو  یا تست بیگ فایو است. روان رنجور خویی ، برون گرایی ، انعطاف پذیری ، همنوایی و وظیفه شناسی پنج سبک شخصیتی هستند.

• روان رنجور خویی

دید گاه افرادی که دارای سبک شخصیتی روان رنجور خو هستند با این نوع عبارات مشخص می شود:

_ اغلب احساس درماندگی می کنم ، منتظرم که دیگران به من بگویند چه کنم.

_ اغلب نگران و مضطرب هستم.

_ با دیگران جور نیستم.

_ اگر دیگران به من احترام نگدارند دلخور و عصبانی می شوم.

_ وقتی کار ها خوب پیش نمی روند، افسرده می شوم و دست از کار می کشم.

سبک شخصیتی روان رنجور خویی، گاهی اوقات سبک سازگارانه ای است با این حال این سبک شخصیتی معمولا با افسردگی، اضطراب،تحقیر خویشتن ،سلامت روانی ضعیف،مشکل در همنوایی با دیگران ،بدبینی،درماندگی،عزت نفس پایین،خشم و ناخشنودی از زندگی همراه است. این افراد معمولا از روش های مقابله ای نا سازگارانه مانند تفکر آرزومندانه (دست نیافتنی) و سرزنش خود استفاده می کنند(بولگر،1990)

• برون گرایی

دیدگاه افرادی که دارای سبک شخصیتی برون گرا هستند، با این قبیل عبارات مشخص می شود:

_ دوست دارم در کنار دیگران باشم .

_ دوست دارم با دیگران شوخی کنم و بخندم.

_ فردی خوشحال پر حرف و پر انرژی هستم.

_ خیلی فعال هستم.

_ بیشتر وقت خود را با دیگران می گذرانم.

اگر برون گرایی افراطی نباشد یک سبک شخصیتی محسوب می شود .سطح متوسط برون گرایی با اضطراب و افسردگی کم ، خود پنداره مثبت، خوشبینی ، امید ، عزت نفس بالا و رضایت از زندگی همراه است. با وجود این اگر برونگرایی بیش از اندازه و انعطاف ناپذیر باشد ممکن است با تکانشگری ، رفتار ضد اجتماعی ، پرخاشگری ، خودشیفتگی و رفتار شیدایی ( مانیایی ) همراه باشد.

انعطاف پذیری

دیدگاه این گونه افراد، با این قبیل عبارات مشخص می شود:

_ به ادبیات و شعر و هنر علاقه مندم.

_ شخص کنجکاوی هستم.

_ از تجربه کردن ایده ای جدید لذت می برم.

_ راه های جدیدی را برای حل مشکلات آزمایش میکنم.

انعطاف پذیری یک سبک شخصیتی نسبتا خنثی است. این سبک شخصیتی با خودپنداره ی مثبت،خوشبینی و کنجکاوی همراه است. اگر انعطاف پذیری به صورت بسیار افراطی باشد می تواند با تکانشگری و شیدایی همراه شود.

همنوایی

دیدگاه افرادی که دارای سبک شخصیتی همنوا و سازگار هستند، با این گونه عبارات مشخص می شود:

_ سعی می کنم نسبت به همه مودب باشم.

_ به ندرت وارد مشاجره می شوم.

_ معمولا به افراد دیگر اعتماد می کنم.

_ دیگران من را فردی صادق و درستکار می دانند.

همنوایی با روابط بین فردی خوب ، سلامت روان، خوشبینی ، خود کنترلی خوب و رضایت از زندگی همراه داست. اگر همنوایی به صورت افراطی در آید می تواند موجب به از دست دادن فردیت شود.

وظیفه شناسی

دیدگاه افرادی که دارای سبک شخصیتی هستند ، با این گونه عبارات مشخص می شود:

_ از چیز هایی که به من تعلق دارد،خوب مواظبت می کنم.

_ بسیار قابل اعتماد هستم.

_ بسیار منظم هستم.

_ معیار های بالایی برای خود انتخاب می کنم.

_ به کار خودم افتخار میکنم.

وظیفه شناسی با اضطراب و افسردگی کم ، خودپنداره مثبت ، خودگردانی خوب ،سلامت روان ، خوشبینی و رضایت از زندگی همراه است. اگر وظیفه شناسی به صورت افراطی و انعطاف ناپذیر باشد، باعث می شود فرد بیش از اندازه به تایید دیگران وابسته شود.

سبک مقابله ای سرکوب گر

علاوه بر پنج سبک شخصیتی توصیف شده ، سبک شخصیتی دیگری به نام مقابله ی سرکوبگر که زیاد هم سازگارانه نیست، نیز وجود دارد.(واینبرگر و شوارتز1990 ؛ واینبرگر و دیوید سون،1994). زمانی که ما درباره بیان هر نوع احساس منفی انعطاف نا پذیر باشیم ، چنان سرکوب گر می شویم که حتی احساسات منفی خود را نیز نمی پذیریم. افرادی که از سبک مقابله ای سرکوبگر استفاده می کنند ، این گونه با خودشان صحبت می کنند :

_ من همیشه مودب هستم ، حتی نسبت به افرادی که خوشایند نیستند.

_ وقتی افراد نسبت به من گستاخی و بی ادبی میکنند ناراحت یا عصبانی نمی شوم

_ وقتی مردم از من می پرسند که آیا قبل امتحان مضطرب می شوم ، تعجب می کنم ، چون من هیچ وقت قبل از امتحان مضطرب نمی شوم.

_ حتی وقتی تحت فشار هستم کاملا آرام و منطقی عمل می کنم.

افراد سرکوب گر یاد گرفته اند به شیوه ای سوگیرانه به دنیا و خودشان بنگرند. این افراد احساسات غیر قابل قبولشان را برای مدتی طولانی چنان سرکوب کرده اند که دیگر از وجود چنین احساساتی آگاه نیستند.

سبک مقابله سرکوب گر دو عیب عمده دارد :

اول این که اگر چه این افراد می توانند به ظاهر ناراحتی ناشی از فشار روانی را انکار کنند، اما زندگی کردن تحت فشار بسیار زیاد بدون ارائه پاسخ های مقابله ای درست به آن ها آسیب خواهد زد.

عیب دوم این است که شخص را بسیار منزوی می کند . اگر شما مشکلات و خود انگیختگی خود را سرکوب کنید و همیشه مانند یک شی کنترل شده عمل کنید، به سختی می توانید ارتباط معنی دار و هدفمندی با دیگران برقرار سازید.

نویسنده : امیر حسین ملکیان