علوم دامی

دام پروری کشور به عنوان یکی از زیر بخش های مهم بخش کشاورزی از جنبه های تولید مواد غذایی و پروتئین حیوانی ، ایجاد امنیت غذایی ، اشتغال زایی ، تولید ارزش افزوده و ثروت ، نیل به خودکفایی و توسعه پایدار کشور نقش مهمی دارد. رشته علوم دامی به عنوان یکی از رشته های علوم کشاورزی شامل مطالعه بیولوژی حیوانات تحت کنترل انسان اعم از حیوانات مزرعه ای و همراه در زمینه های تغذیه ، ژنتیک و اصلاح نژاد ، فیزیولوژی ، بهداشت ، رفتارشناسی ، مدیریت ، تجهیزات و جایگاه ها به منظور بالا بردن تولید اقتصادی آن ها است . برای استفاده بهینه از توانمندی های موجود کشور در این زمینه ، بهبود کمیت و کیفیت محصولات دامی ، کاهش هزینه ها و در نهایت توسعه پایدار این زیر بخش لازم است کارشناسان و متخصصینی تربیت شوند که بتوانند با استفاده از اندوخته های علمی و تجربیات خود ، دانش و فناوری های روز ، بهره وری از توانمندی ها و امکانات موجود کشور در این زیر بخش را حداکثر نمایند و نیز بتوانند در امور آموزش ، پژوهش ، برنامه ریزی و انتقال فناوری ها به نحو شایسته ای مشارکت داشته باشند.
رشته ی علوم دامی یا دامپروری از قدیمی ترین رشته های دانشگاهی همانند طب ، فلسفه ، ریاضیات و نجوم و حقوق هست. پیشینه ی دامپروری به 12000 سال گذشته و با اهلی کردن حیوانات توسط بشر برمیگردد. اولین فعالیت ها در زمینه امور دام در ایران از سال 1279 شمسی با تأسیس مدرسۀ فلاحت مظفری شروع شد که در این مدرسه دروس کشاورزی و امور دام تدریس می شد و تمام فارغ التحصیلان در مناطق روستایی مشغول فعالیت های تولیدی می شدند، و اما علوم دامی تاریخچه اش در دانشگاه به بیش از چهارصد سال گذشته و قبل از دامپزشکی به همراه با رشته ی کشاورزی در اروپا برمیگردد. درایران از دهه ی 20 شمسی آموزش دامپروری به صورت چند واحد درسی با عنوان “دامپروری” ابتدا در سال 1324 در دانشکده کشاورزی شروع شد تا اینکه در سال 1334 «واحد دامداری» دانشکده بنیاد نهاده شد. در سال 1335 گرایش دامپروری با 15 واحد درسی در دوره کارشناسی رشته کشاورزی عمومی راه­ اندازی شد. در سال 1340 این گرایش به رشته دامپروری در مقطع کارشناسی تبدیل شد و در سال 1342 گروه دامپروری به عنوان یکی از گروه­ های دانشکده کشاورزی به رسمیت شناخته شد. مقطع کارشناسی ارشد علوم دامی در دانشگاه تهران برای اولین بار در سال 1364 به صورت ناپیوسته و دوره­ های دکتری در سال 1373 در رشته تغذیه دام، در سال 1380 در رشته اصلاح نژاد دام و در سال 1383 در رشته فیزیولوژی دام راه اندازی شدند.

هدف:

هدف از دوره کارشناسی علوم دامی تربیت افرادی است که بتوانند به عنوان کارشناس در زمینه های مختلف تولید ، آموزش و پژوهش ، برنامه ریزی های منطقه ای و ملی ، مدیر و مجری واحدها و سامانه های تولیدی خصوصی و دولتی و همچنین به عنوان کارشناس و مدیر دستگاه های اداری مرتبط با بخش دام پروری خدمت نمایند. در حال حاضر در سطح بین المللی و کشور ،پرورش حیوانات به صورت دو صنعت مجزای دام و طیور انجام می شود. تفاوت های زیستی گونه های پرورشی در این دو صنعت منجر به تفاوت در نیازها و نحوه پرورش و در نتیجه منجر به تفاوت در نیازهای تخصصی کارشناسی آنها شده است. بنابراین دوره کارشناسی در رشته علوم دامی به گونه ای طراحی گردیده است تا بتوانند کارشناسان موردنیاز به شکل موضوعی (تخصصی مستقل برای مناطق دارای دو صنعت پرورشی مجزا و یا تلفیقی از هر دو موضوع برای سایر مناطق کشور) به منظور بهبود تولید و بازدهی در هر واحد دامی و استفاده بهینه از منابع تولیدی و توانمندی های کشور تربیت نماید.

علاوه بر موارد گفته شده بالا بردن تولید اقتصادی با رعایت جنبه های اصول بهداشت و مدیریت در پرورش دام و نگهداری محصولات مربوطه، نیل به خودکفایی در تهیه پروتئین حیوانی مورد نیاز کشور، تولید الیاف دامی، تولید پوست برای انواع چرم، تولید انرژی برای کارهای کشاورزی و حمل و نقل و استفاده های تفریحی مانند اسب سواری است.

بازه:

• مدیر یا مجری در واحدهای پرورش حیوانات مزرعه ای دولتی و غیردولتی ، همچنین به عنوان مدیر در دستگاه های دولتی و غیردولتی مرتبط با فعالیت های دام پروری و مجری طرح های اجرایی و مطالعاتی
• کارشناس مختصص و برنامه ریز در زمینه های مختلف دام پروری در دستگاه های اجرایی دولتی ، عمومی و خصوصی
• مدرس در مراکز آموزشی دولتی و غیردولتی و همچنین به عنوان کارشناس پژوهش در انجام امور پژوهشی و همکاری در طرح های پژوهشی

توانایی:

• برخورداری از قدرت جسمی لازم
• روحیه کار در محیط های روستایی و کشاورزی
• پایه قوی در درس زیست شناسی
• علاقمند به حیوانات

ویژگی های شخصیتی

• ریسک پذیر
• کارآفرین
• واقع گرا / عمل گرا
• قابل اعتماد

MBTI

INFJ – مدافعان فوق العاده همه کاره هستند، اما برخی از محیط های کاری ممکن است آنها را به شیوه ای اشتباه مالش دهند. این امر به ویژه در مورد مکان‌های کاری که استقلال یا نمایندگی کمی ارائه می‌دهند صادق است و کارمندان را مجبور می‌کند تا بدون توجه به نیازها یا نقاط قوت فردی به پروتکل‌های سخت و تکراری پایبند باشند. افراد با این تیپ شخصیتی ممکن است از انتقاد و فشار ناشی از محیط های کاری سخت و رقابتی نیز ناراحت شوند.

گرایش ها

امکان ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع دکتری وجود دارد.

در دوران کارشناسی در سال های آخر دانشجویان می توانند دروس تخصصی دام یا طیور و یا تلفیقی از هر دو را انتخاب نمایند ؛ البته برخی از دانشگاه های ایران ضرورتاً تخصص های لازم برای ارائه همه دروس تخصصی را نخواهند داشت ، بنابراین نحوه اجرا (مستقل و یا تلفیقی) وابسته به دانشگاه مقصد است.

گرایش های مقطع کارشناسی ارشد :

• ژنتیک و اصلاح دام و طیور
• فیزیولوژی دام و طیور
• تغذیه دام
• تغذیه طیور
• زنبور عسل

گرایش های مقطع دکتری :

• ژنتیک و اصلاح دام و طیور
• فیزیولوژی دام و طیور
• تغذیه دام
• تغذیه طیور

 

دانشگاه های ایران در حوزه علوم دامی

• دانشگاه تهران (محل تحصیل پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج)
• دانشگاه تهران (محل تحصیل پردیس ابوریحان واقع در پاکدشت)
• دانشگاه فردوسی مشهد
• دانشگاه صنعتی اصفهان
• دانشگاه تبریز
• دانشگاه ایلام
• دانشگاه شهرکرد
• دانشگاه زنجان
• دانشگاه سمنان
• دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
• دانشگاه شیراز

 

دروس پایه و تخصصی

دروس پایه :

ریاضی عمومی ، شیمی عمومی ، فیزیک عمومی ، شیمی آلی ، میکروبیولوژی عمومی ، بیوشیمی عمومی ، اکولوژی

دروس تخصصی مشترک :

اقتصاد و بازاریابی کشاورزی ، زراعت عمومی ، مدیریت و حسابداری ، کشاورزی پایدار ، اصول تغذیه ، آزمایشگاه تغذیه ، شناخت و فرآوری مواد خوراکی ، بهداشت و بیماری های دام و طیور ، اصول جیره نویسی ، ژنتیک حیوانی ، اصول اصلاح نژاد ، اصلاح نژاد کاربردی ، اصول کالبدشناسی و فیزیولوژی ، فیزیولوژی تولیدمثل ، پرورش گاو شیری ، پرورش طیور ، پرورش گوسفند ، پرورش بز ، پرورش زنبورعسل ، مبانی آمار و کاربرد آن در علوم دامی ، طرح های آزمایشی در علوم دامی ، کارورزی 1تا4 ، ارزیابی تولیدات دام و طیور

دروس تخصصی طیور :

پرورش مرغ تخم گذار ، پرورش جوجه گوشتی ، فناوری های تولیدمثلی در طیور ، پرورش مرغ اجداد و مادر ، جوجه کشی ، جیره نویسی طیور ، ساختمان و تأسیسات طیور ، پرورش بلدرچین

دروس تخصصی دام :

تغذیه گاوشیری ، پرورش گوساله و تلیسه ، پرورش دام های گوشتی و پرواری ، فناوری های تولیدمثلی در دام ، تغذیه گوسفند و بز ، ساختمان و تأسیسات دام ، جیره نویسی دام ، ارزیابی و قضاوت دام های مرزعه ای

بازار کار رشته  علوم دامی

در ادامه بازار کار این رشته به صورت مستقل و غیر مستقل آورده شده است :

مراکز محل فعالیت غیر مستقل :

• سازمان دامپزشکی
• اشتغال در کشت و صنعت‌ها
• مرغداری های صنعتی
• دستیار دامپزشک
• گاوداری‌های صنعتی
• محیطهای کشاورزی و روستایی

مراکز محل فعالیت مستقل:

• راه‌اندازی مجتمع‌های خصوصی در دامپروری
• زنبور‌داری و تولید عسل
• پرورش اسب
• تأسیس شرکت های خدمات دامپزشکی

سطح درآمد:

درآمد رشته دانشگاهی علوم دامی به مقدار زیادی به محل اشتغال وابسته می باشد. اینکه فرد در مراکز خصوصی یا دولتی مشغول به کار شود می تواند روی میزان درآمد تأثیر گذار واقع شود. معمولاً در مراکز دولتی فرصت های شغلی زیادی برای فارغ التحصیلان این رشته وجود ندارد. اما در صورت اشتغال در مراکز دولتی حقوق و درآمد این کارشناسان طبق مصوبه دولت در سازمان مربوطه می باشد. حقوق و درآمد در مراکز خصوصی نیز به میزان مهارت و تجربه کارشناس وابسته بوده و می تواند مقادیر مختلفی را در بر بگیرد.

کارشناسان این رشته می توانند کار آفرین بوده و مراکز مستقل خصوصی خود را در زمینه های گوناگون مانند مرغداری، دامداری، زنبور داری و … تأسیس نموده و به کسب درآمد بپردازند.

 

مهاجرت

امکان ادامه تحصیل در بسیاری از کشور ها مانند روسیه ، اتریش ، امریکا ، انگلستان ، دانمارک و … برای این رشته وجود دارد .
برای مثال دامپزشکی و علوم دامی در خارج از کشور و بخصوص در دانشگاه وین اتریش یکی از برترین مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی متمرکز بر علم دامپزشکی در سراسر دنیا محسوب می شود.

بر کسی پوشیده نیست که استرالیا به خاطر حشرات غول پیکر، حیوانات خشن و مارهای سمی خود شناخته شده است. با نزدیک به 300000 گونه جانوری یکی از متنوع ترین مکان های روی زمین است. به همین دلیل این کشور می تواند جزء بهترین کشورها برای تحصیل رشته علوم دامی در خارج از کشور باشد. برترین دانشگاه های استرالیا در رشته علوم دامی:

• دانشگاه بریزبن

• دانشگاه سیدنی

• دانشگاه موناش

بازار کار و درآمد فارغ التحصیلان رشته علوم دامی در سراسر دنیا متفاوت است. مشاغل درجه علوم دامی شامل اصلاح نژاد حیوانات، تولید مواد غذایی، رفتار و رفاه حیوانات، بیوتکنولوژی و… است. معمولاً درآمد فارغ التحصیلان رشته علوم دامی از 40,720 دلار تا 125,250 دلار در سال با توجه به سطح تصدی می باشد.

دانشگاه های مطرح دنیا در این رشته :

• (Wageningen University and Research Center (Netherlands
• (University of California–Davis (United States
• (Cornell University (United States
• (University of British Columbia (Canada
• (Ghent University (Belgium
• (University of Copenhagen (Denmark
• (University of Oxford (United Kingdom

 

افراد مطرح و تاثیرگذار این رشته:

• دکتر محمدجواد ضمیری :پدر فیزیولوژی دام ایران ؛ در سال 1346 وارد دانشگاه شیراز شد و در رشتۀ مهندسی کشاورزی به تحصیل پرداخت و در سال 1349 در مقطع کارشناسی فارغ التحصیل گردید سپس برای ادامۀ تحصیل به استرالیا رفت و در سال 1353 به اخذ درجۀ کارشناسی ارشد از دانشگاه کوئینزلند در رشتۀ تولید مثل و در سال 1358 به اخذ درجه دکتری از همان دانشگاه در رشتۀ فیزیولوژی تولید مثل نائل آمد. و پس از آن نیز دورۀ فوق دکتری را در دانشگاه یاد شده در ارتباط با هورمون شناسی ابتدای آبستنی باموفقیت گذراند.
• دکتر نعمت الله شهرستانی: پدر زنبورداری نوین ایران ؛ وی پس از طی تحصیلات دانشگاهی و اخذ دکتری باغبانی از آلمان فعالیت زنبورداری را در اداره دامپروری آغاز کرد.وی در سال ۱۳۴۴ اولین کندوی سبدی را به لانگستروت تبدیل کرد که اکنون جایگاه عمومی پرورش زنبورعسل در اغلب زنبورستان ها است.