زیست شناسی سلولی مولکولی

رشته سلولی مولکولی در زیست شناسی مدرن از جایگاه ویژه و ممتازی برخورداری است و این رشته است که محققین زبده را برای کار در تحقیقات مربوطه در حوزه های مختلف پزشکی‌، بیوشیمی‌، ژنتیک‌، بیوتکنولوژی‌، مهندسی‌ ژنتیک‌، اصلاح‌ نباتات‌، شیلات‌ و دام‌ و نظایر آن تربیت‌ می‌کند. در زیست شناسی سلولی مولکولی،سلول به عنوان واحد بنیادی تشکیل دهنده‌ی حیات مورد مطالعه قرار می گیرد و نقش مهمترین مولکول های آن  RNA ،DNA ، و پروتئین‌ ها  و روند پروتئین سازی مورد بررسی قرار می گیرد.
زیست‌شناسی سلولی و مولکولی به وسیله Warren Weaver در سال ۱۹۳۸ ابداع گردید. او معتقد بود که زیست‌شناسی به دلیل پیشرفت‌های اخیر در زمینه‌هایی همچون کریستالوگرافی اشعه  X در حال رسیدن به مرحله مهمی از تغییرات می‌باشد. زیست‌شناسی مولکولی نقش مهمی در درک شکل‌گیری، فعالیت و تنظیم قسمت‌های مختلف یک سلول ایفا می‌کند که می‌تواند برای تعیین دقیق اهداف داروهای جدید، تشخیص بیماری‌ها و درک فیزیولوژی سلول مورد استفاده قرار گیرد. همزمان با توجه جهانی به علوم سلولی و مولکولی در زیست شناسی، رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی در اوایل دهه 60 در دانشکده علوم زیست شناسی، دانشگاه تهران آغاز به کار نمود.

هدف:

اهمیت مطالعه سلول (یاخته) ها ، ژنها ، و زیست مولکول ها که اجزای مهم تمام موجودات زنده هستند بر کسی پوشیده نیست . بررسی دقیق ساختار و عملکرد سلول ها ، و مطالعه مباحث مربوط با سلول ، درشت مولکول ها ، نحوه و عوامل موثر بر بیان ژنها برای درک بهتر عملکرد سلول هاو موجودات زنده بسیار ضروری بوده و این اطلاعات در رابطه با بیماری ها و علوم دیگری مانند زیست فناوری بسیار تعیین کننده خواهند بود . لذا تربیت افرادی که با تسلط در رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی بتوانند به عنوان نیروهای متخصص ، نیازهای تخصصی مراکز آموزشی و پژوهشی کشور را تامین نمایند بسیار محرز است.

بازه:

• بررسی چگونگی فعالیت های پروتئین های DNA و RNA
• تحقیق در رشته های پزشکی، بیوشیمی، ژنتیک ، بیوتکنولوژی، مهندسی ژنتیک ، اصلاح نباتات ،شیلات و دام
• ارائه خدمات تخصصی در وزاتخانه ها ، سازمان ها و موسسات پژوهشی ، مراکز ذخایر ژنتیکی کشور ، صنایع غذایی و داروئی ، موسسات مرتبط با زیست فناوری
• ارائه خدمات تخصصی به عنوان کارشناس در آزمایشگاه های تشخیص طبی وژنتیک
• مشاوره های تخصصی در صنایع
• رفع نیاز های آموزشی و پژوهشی موسسات آموزش عالی کشور

توانایی:

برای موفقیت در گرایش‌های‌ مختلف‌ زیست‌شناسی‌ سلولی‌ و مولکولی‌ علاوه بر شرایط عمومی و مشترک همه رشته­ ها، علاقه مندی به‌ کارهای‌ آزمایشگاهی‌ ضروری است؛ چرا که عمده وقت متخصص این رشته در آزمایشگاه‌ علوم‌ سلولی‌ و مولکولی‌ سپری می شود و علاوه بر آن ماهیت بسیاری از فعالیت­ های معمول او – نظیر استخراج‌ RNA از یک‌ بافت‌ – نیازمند صرف زمان طولانی است.

ویژگی های شخصیتی

• داشتن علاقه زیاد، صبر و شکیبایی لازم
• داشتن حافظه خوب
• قوی بودن در دروس شیمی ، زیست
• علاقمند به کارهای آزمایشگاهی
• علاقمند به تحقیق و پژوهش

• پژوهش گر
• علمی
• واقع گرا / عمل گرا
• جزئی نگر
• متفکر و تحلیل گر

MBTI

INTJ  – افراد با این تیپ شخصیتی در مشاغلی که به آنها امکان می دهد نوآوری و آزمایش در راه های کوچک و بزرگ داشته باشند، شادترین هستند. بنابراین جای تعجب نیست که مشاغل مهندسی، تحقیقات، علم و فناوری انتخاب های رایج برای معماران هستند. اما زمینه‌های خلاقانه، از معماری گرفته تا آهنگسازی تا طراحی بازی‌های ویدیویی، می‌توانند از نوآوری‌های آنها لذت ببرند. و تمایل بی‌وقفه معماران برای دستیابی به انتها می‌تواند آنها را به سمت شغلی به عنوان حسابرس، متخصص امنیت سایبری یا تحلیل‌گر تجاری سوق دهد.

گرایش ها

زیست‌شناسی‌ سلولی‌ و مولکولی از رشته های جذابی است که در گروه علوم تجربی قرار دارد و برای ورود به این رشته باید آزمون سراسری گروه علوم تجربی را با موفقیت پشت سر بگذارند. این رشته شامل‌ 5 گرایش‌ میکروبیولوژی، علوم‌ سلولی‌ و مولکولی‌، ژنتیک‌، بیوشیمی‌ و بیوفیزیک‌ است‌. بیوشیمی‌ یا بیوفیزیک‌ در مقطع لیسانس در هیچ کدام از دانشگاه ها تدریس نمی شود و همچنین تفاوت‌ زیادی بین‌ گرایش‌های‌ مختلف‌ این‌ رشته‌ در مقطع‌ کارشناسی‌ مشاهده نمی شود.

گرایش های مقطع کارشناسی ارشد:

• میکروبیولوژی گرایش میکروب های بیماری زا
• میکروبیولوژی گرایش صنعتی
• میکروبیولوژی گرایش بیوسیستماتیک و بوم شناسی
• میکروبیولوژی گرایش محیطی
• ریززیست فناوری
• اخلاق زیستی
• انسان شناسی زیستی
• ژنتیک
• زیست شناسی سلولی و مولکولی
• بیوشیمی
• بیوفیزیک
• زیست فناوری گرایش میکروبی
• زیست فناوری گرایش مولکولی
• زیست فناوری گرایش دریا
• زیست فناوری گرایش صنعت و محیط زیست
• آموزش زیست شناسی

گرایش های دکتری:

• نانوبیوتکنولوژی
• زیست فناوری میکروبی
• ژنتیک مولکولی
• بیوشیمی
• بیوفیزیک
• زیست شناسی سلولی و مولکولی

دانشگاه های ایران در حوزه زیست شناسی سلولی مولکولی

• دانشگاه تهران
• دانشگاه شهید بهشتی – تهران
• دانشگاه خوارزمی – تهران (محل تحصیل کرج)
• دانشگاه شاهد – تهران (پذیرش با شرایط خاص)
• دانشگاه فردوسی مشهد
• دانشگاه شیراز
• دانشگاه تخصصی فنّاوری های نوین آمل
• دانشگاه تبریز

دروس پایه و تخصصی

دروس پایه:

ریاضی عمومی- شیمی عمومی-  فیزیک عمومی-  شیمی آلی

دروس اصلی:

بیوشیمی ساختار(+آز)-  بیوشیمی متابولیسم (+آز)-  ژنتیک پایه (+آز)-  ژنتیک مولکولی (+آز)-  مبانی جنورشناسی (+آز)-  مبانی فیزیولوژی (+آز)-  زیست شناسی میکروبی (+آز)-  مبانی گیاه شناسی  (+آز)-  مبانی فیزیولوژی گیاهی (+آز)-  تکامل موجودات زنده-   مبانی بوم شناسی-  مبانی زیست شناسی تکوینی-  آمارزیستی ( + کارگاه )-  زیست شناسی سلولی و مولکولی 1و2و3  (+آز1)

دروس تخصصی:

بیوفیزیک – بیوشیمی فیزیک – مباحثی در ژنتیک – مبانی مهندسی ژنتیک – زیست شناسی پرتوی – مبانی بیو انفورماتیک – ایمنی شناسی – بافت شناسی جانوری (+آز)- متون تخصصی زیست شناسی سلولی و مولکولی- زیست شناسی سلولی بنیادی- روش های آزمایشگاهی و اصول آن-  ویروس شناسی (+آز) – بیوشیمی ویتامین ها و هرمون ها – پروژه-  زیست شناسی و مولکولی اندام ها-  زیست شناسی اسکلت سلولی-ژنتیک انسانی-  مبانی زیست فناوری-  تکامل مولکولی-  ژنتیک گیاهی- مبانی بیو میستیک- ژنتیک سرطان و جمعیت – سیتو ژنتیک

بازار کار رشته زیست شناسی سلولی مولکولی

• مراکز محل فعالیت غیر مستقل:

• مدرس آموزشگاه و دانشگاه ها
• وزارت جهاد کشاورزی
• مراکز پژوهشی وزارت علوم
• انستیتو پاستور
• مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و تکنولوژی زیستی
• بخش صنایع غذایی در کارخانه های کنسروسازی و کمپوت سازی
• صنایع بهداشتی

مراکز محل فعالیت مستقل:

• تدریس خصوصی
• تأسیس آزمایشگاه سلولی، مولکولی و یا ژنتیک (پس از اخذ مدرک دکتری)
• تأسیس شرکت دانش بنیان در زمینه زیست شناسی سلولی و مولکولی

در خارج از کشور ،برای آماده کردن دانش آموزان برای طیف گسترده ای از فرصت های شغلی از جمله پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، پژوهشگر، بیوتکنولوژی و داروسازی، مشاوره ژنتیک، علوم پزشکی قانونی، بیوانفورماتیک و زیست شناسی محاسباتی و آموزش در مقطع کارشناسی ارشد طراحی شده است.

سطح درآمد:

درآمد یک متخصص زیست سلولی و مولکولی به مهارت، تجربه و محل کار او بستگی دارد. بنابراین متخصصین این رشته از درآمدهای متفاوتی برخوردار هستند.

مهاجرت

فارغ التحصیلان گرایش زیست شناسی با در دست داشتن رشته زیست شناسی قادر به اخذ دامنه گسترده ای از مشاغل مورد نظر خواهند بود. اما ناگفته نماند که جهت کسب مشاغل مرتبط با گرایش زیست شناسی افراد ملزم به کسب توانایی ها و تجارب بسیار عالی خواهند بود.

بسیاری از دانشگاه ها و سازمان ها میزان توانایی و دانش افراد را مورد ارزیابی قرار می دهند. برای مثال در کشور انگلستان، جامعه زیست شناسی نسبت به راه اندازی طرح اخذ مجوز رسمی مبادرت ورزیده است. این امر به معنای تشویق دانشجویان در خصوص شرکت در دوره های زیست شناسی و کسب تجارب و مهارت های عملی خواهد بود.

شرایط تحصیل و کار رشته زیست شناسی کشورهای مختلف اروپا مثل فرانسه، اتریش، آلمان، لهستان، سوئد، هلند ،بلژیک، نروژ، دانمارک، ایتالیا، روسیه، بلاروس، لیتوانی، مجارستان، سوئیس، فنلاند، پرتغال، اسپانیا، انگلستان و همچنین کشورهایی مثل آمریکا، نیوزلند و استرالیا کانادا کشورهای آمریکای جنوبی مثل برزیل، اکوادور، اروگوئه، آرژانتین و غیره یا کشورهای آسیایی مثل کره جنوبی، ژاپن، ارمنستان، گرجستان، قطر، امارات و غیره متفاوت است و هر کشوری معمولاً در رشته ای خاص دارای مزایای و رتبه علمی بالاتر است، مثلاً رشته حقوق فرانسه، معماری ایتالیا، هوافضا روسیه و غیره از موارد مشابه هستند.

دانشگاه های مطرح دنیا در این رشته :

• Harvard University
• Massachusetts Institute of Technology
• Stanford University
• University of California–San Francisco
• University of Cambridge
• University of Oxford
• Johns Hopkins University
• University of Washington

 

افراد مطرح و تاثیرگذار این رشته:

• چارلز داروین: زیست‌شناس بریتانیایی و نظریه پرداز نظریه تکامل زیست‌شناختی است.
• الیزابت بلکبرن: بلكبرن، یک زیست شناس مولكولی استرالیایی تبار آمریكایی، در سال 2009 برای تحقیق در مورد ضد پیری، به ویژه در مورد مزایای طولانی شدن تلومرها – ساختاری كه كروموزوم ها را محافظت می كند، جایزه نوبل را از آن خود كرد. بلکبرن با همکاری آنزیمی به نام تلومراز که تلومر را دوباره پر می کند.