
زبان و ادبیات فارسی پیشینه ای پربار ، تأثیرگذار و درخشان در فرهنگ اسلامی دارد. زبان فارسی در طول تاریخ در قلمروی وسیع در مناطق مختلف رواج داشته است و به تبع آن ادبیات فارسی نیز در همین پهنه جغرافیایی و تاریخی پدید آمده است . ادبیات فارسی مجموعه ای ارزشمند از آثار بزرگ و باشکوه ادبی است که بسیاری از آنها در شمار شاهکارهای ادبی جهان قرار دارند همچنین رشته زبان و ادبیات فارسی بهترین بستر برای ورود به شناخت فرهنگ و عرفان و حتی معارف دینی ما است؛ چون سرفصلها و دروسی که در این رشته تدریس میشود هر کدام مسیری است که به دشتهای وسیع معرفت منتهی میگردد. مواد درسی آن با بررسی واژگان، سخنسنجی، متنهای نظم و نثر کهن و نو فارسی، سبکشناسی، معانی، بیان، و مقدمات زبانشناسی در ارتباط است.
در هشتم خردادماه سال 1313 که قانون تأسیس دانشگاه به تصویب مجلس شورای ملی رسید ، 6 دانشکده برای تشکیل دانشگاه پیش بینی و در قانون تصریح شد که یکی از آنها دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بود. زمانی که دارالمعلمین مرکزی و دارالمعلمین عالی دایر بود ، قسمت ادبی آن مشتمل بر دو رشته «فلسفه و ادبیات » و « تاریخ و جغرافیا » بود . بنابراین سابقه تدریس برنامه عالی ادبیات فارسی بطور رسمی و کلاسی به سال 1307 باز می گردد و از سال تحصیلی 12-1311 رشته های تحصیلی فلسفه و ادبیات به دو رشته « ادبیات فارسی » و « فلسفه و علوم تربیتی » تجزیه شد. سپس در مهرماه سال 1316 دوره دکترای ادبیات در دانشکده ادبیات تأسیس گردید.

پژوهشگر حوزه زبان و ادب فارسی با آموختن مبانی بلاغت ، دستور زبان ، تاریخ ادبیات و گونه های ادبی (حماسه ، عرفان ، ادبیات غنانی و …) ، تاریخ سیاسی ، فرهنگی و اجتماعی و شناخت موضوعات پایه و محوری زبان و ادبیات فارسی ، توانایی و شرایط مناسب برای آموزش و پژوهش روشنمند و روزآمد را در این رشته تحصیلی داشته باشد و فارغ التحصیل بتواند متون فارسی را تدریس کند و یا تحت عنوان کارشناس زبان و ادبیات فارسی در بخش های علمی و فرهنگی فعالیت داشته باشد.

- درک و تحلیل متون ادبی فارسی
- کشف روابط زبانی ، سبکی ، فکری ، و ادبی و انواع ادبی در ادبیات فارسی
- آشنایی و درک از تطور ساختاری و محتوایی آثار ادبی فارسی
- تحلیل تأثیر عوامل و تحولات اجتماعی و گفتمان های گوناگون در تطور ادب فارسی

- علاقه به زبان و ادبیات فارسی
- احساس لذت و حظ معنوی از خواندن و تعمق در متون
- دلبستگی به میراث فرهنگی و ادبی
- احساس تعهد به پاس داشت ادبیات غنی و پرمایه فارسی

- اجتماعی
- خلاق
- متفکر و تحلیل گر
- کوشا و پیگیر
- مستقل

امکان ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع دکتری وجود دارد.
گرایش های مقطع کارشناسی ارشد :
- زبان و ادبیات فارسی
- آموزش زبان فارسی
- ادبیات روایی
- ویرایش و نگارش
- نظریه و نقد ادبی
- ادبیات معاصر
- ادبیات تطبیقی
- ادبیات عامه
- ادبیات کودک و نوجوان
- ادبیات پایداری
گرایش های مقطع دکتری :
- زبان و ادبیات فارسی
- ادبیات حماسی
- ادبیات عرفانی
- ادبیات غنانی

رشته زبان و ادبیات فارسی در گروه تجربی صرفا براساس سوابق تحصیلی می باشد.


- موسسه غیر انتفاعی حافظ – شیراز
- موسسه غیرانتفاعی گلستان – گرگان
- موسسه غیر انتفاعی چرخ نیلوفری آذربایجان – تبریز
- دانشگاه غیرانتفاعی خیام – مشهد
- دانشگاه پیام نور استان تهران – تهران جنوب
- دانشگاه پیام نور استان قم – مرکز قم
- دانشگاه پیام نور استان قزوین – مرکز بویین زهرا
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

دروس اصلی:
نظم1 ق1 رودکی و منوچهری – نظم1 ق2 فرخی و کسایی – نظم2 ق1 رستم و سهراب – نظم2 ق2 رستم و اسفندیار – نظم2 ق3 سی قصیده ناصرخسرو – نظم3 ق1 خاقانی – نظم 3 ق 2 مسعود سعد – نظم 3 ق3 نظامی – نظم 4 ق 1 مثنوی1 – نظم 4 ق 2 مثنوی2 – نظم 4 ق3 منطق الطیر – نظم 4 ق 4 حدیقه سنایی – نظم 5 ق1 بوستان سعدی – نظم5 ق 2 غزلیات سعدی – نظم 5 ق3 حافظ 1 – نظم 5 ق 4 حافظ 2 – نظم 5 ق 5 صائب – نثر1 تاریخ بیهقی – نثر2 ق1 سیاست نامه و قابوسنامه – نثر2 ق 2 کشف الاسرار – نثر3 ق1 کلیله و دمنه1 – نثر3 ق2 کلیله و دمنه2 و4 مقاله – نثر3 ق3 گلستان سعدی – نثر4 ق1 مرصادالعباد – قرائت عربی 1 و 2 و 3 و4 و 5 – قواعد عربی1 و 2 و 3 و 4 – زبان تخصصی1 و 2 – ادبیات معاصر نظم – ادبیات معاصر نثر – متون تفسیری – آشنایی با علوم قرآنی
دروس تخصصی:
معانی و بیان 1 و 2 – مبانی عرفان و تصوف – تأثیر قرآن و حدیث در ادب فارسی – تاریخ ادبیات1 و 2 و 3 – سبکشناسی1- نظم – سبکشناسی2- نثر


مراکز محل فعالیت غیر مستقل :
- ویراستاری کتاب ها
- تدریس در مدارس و دانشگاه ها
- کارشناس فرهنگی در مراکزی مثل فرمانداری ، استانداری و …
- نویسنده
- فعالیت در چاپ و نشر
- ثبت اسناد، ویراستار
- کتابخانه ها
- مراکز تحقیقاتی و پژوهشی و خلق آثار ادبی
- مرکز تولید صدا و سیما
مراکز محل فعالیت مستقل:
- تدریس خصوصی
- منتقد ادبی یا مترجم
سطح درآمد :
درآمد در بخش های مختلف، متفاوت است. فردی که در بخش دولتی استخدام شده است، با توجه به قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کند. در بخش خصوصی شرایط کاملا متفاوت است. در این بخش به معیارهای تخصص، مهارت، دانش و تجربه بیشتر توجه شده و معمولا بر اساس این ویژگی ها، میزان حقوق او تعیین می شود.


آموزش زبان فارسی یکی از شاخههای زبانشناسی کاربردی است که به مطالعه ی علمی زبان فارسی و شیوه ی علمی آموزش این زبان بهویژه به بیگانگان میپردازد. در این رشته، زبان فارسی از جنبههای ساختاری، اجتماعی، فرهنگی، ادبی و آموزشی مورد بررسی دقیق قرار میگیرد.
امروزه ادبیات فارسی تقریباً در تمامی دانشگاههای ایران و در 160 دانشگاه خارج از کشور رشته زبان و ادبیات فارسی و در 140 دانشگاه دیگر نیز رشته های مرتبط با زبان فارسی نظیر رشته های شرق شناسی، اسلام شناسی و ایران شناسی وجود دارد.
برخی از دانشگاه های ارائه دهنده این رشته در جهان عبارتند از : هاروارد ، آکسفورد ،دانشگاه تفلیس ، دانشگاه ملی کلمبیا ، دانشگاه صوفیه ترکیه ، دانشگاه شانگهای ، دانشگاه لامانوسف روسیه ، دانشگاه ادینبورگو …..

محمد معین : استاد دانشگاه تهران و پدر فرهنگ فارسی است
دکتر ذبیح الله صفا شهمیرزادی: استاد صفا در شمار نخستین استادان برجسته ادبیات در دانشگاه تهران و از ادیبان نامدار معاصر ایران است که شهرت عمده او مرهون تاریخ ادبیات مفصلی است که آن را در هشت مجلد تا ابتداى دوران قاجار نوشته است.
رضا انزابی نژاد : استاد ادبیات فارسی و مولف و مصحح متون کهن

- کتاب هنرانتخاب
- سایت “ای-استخدام”
- سایت “مسیر ایرانی”
- سایت “3گام”
- کتاب معرفی رشته های سازمان سنجش
- سایت ویکی پدیا فارسی و انگلیسی
- سایت خبرنامه دانشجویان ایران
- سایت گزینه 2
- وزارت علوم