تکنولوژی پزشکی هسته ای

\"تعریف

پزشکی هسته‌ای حوزه ای میان رشته ای  و برخاسته از رشته های تصویربرداری پزشکی، فیزیک پزشکی و پرتونگاری مولکولی است که از خواص هسته‌ای مواد (مثل رادیوایزوتوپ‌ها) برای تشخیص و درمان بیماری‌ها استفاده می‌کند. در تعریفی تخصصی تر، رشته پزشکی هسته ای عبارتست از کلیه اقدامات تخصصی، تشخیصی و درمانی در دو حیطه بالینی و پاراکلینیکی که در آن از چشمه های باز مواد رادیواکتیو استفاده می شود.از مهمترین کاربردهای این رشته می توان به کاربردهای بالینی رادیو بیولوژی، استفاده از رادیو داروها، حفاظت در برابر اشعه و دوزیمتری اشاره کرد.
پزشکی هسته ای در حقیقت در سال های اولیه 1900 و پس از کشف مواد رادیواکتیو بتدریج شکل گرفت. در سال 1901 هنری بکرل و پیرکوری در حین مسافرتی متوجه شدندکه ماده رادیواکتیوی که درون جیبشان گذاشته بودند باعث سوختگی پوست بدنشان شده است. این ایده اولیه استفاده از مواد رادیواکتیو برای درمان را در ذهن ها ایجاد کرد. در سال های 1911 تا 1923 آقای هوسی در مورد جداسازی سرب رادیواکتیو از سرب غیر رادیواکتیو کار می کرد که متوجه عدم امکان جداسازی این دو ماده از طریق روش های شیمیایی شد و لذا نتبجه گرفت که مواد رادیواکتیو دقیقا خصوصیات رادیوایزوتوپ های غیر رادیواکتیو خود را تقلید می کنند. این ایده نیز زیربنای نشاندار سازی مواد و ره گیری آنها در بدن گردید.اما تا سال 1927 که برای اولین بار از فسفر 32 برای درمان در انسان استفاده شد درمان با روش های پزشکی هسته ای شروع نشده بود.
در ایران استفاده از مواد رادیواکتیو در پزشکی اولین بار با اندازه گیری مقدار ید رادیواکتیو ادار 24 ساعته در سال 1339 به وسیله دستگاهی که چهار لوله گایلر مولر در اطراف ظرف ادار قرار داده شده بود ، در آزمایشگاه پیمان مرکزی دانشکده علوم پزشکی تهران شروع شد. حدود یک سال بعد ، نقشه برداری از تیروئید و اندازه گیری هورمون های تیروئیدی خون به وسیله گاما کمرایی که به بیمارستان رازی هدیه شده بود ، آغاز گشت و در این کار کارشناسی به نام «Mc.Nokes» دخالت داشت که مشاور آقای دکتر نظام مافی بود و بعدا نقش بزرگی در پیشرفت کار پزشکی هسته ای در ایران ایفا کرد.

\"هدف،

هدف از این رشته تربیت افراد کار آمدی است که بتوانند زیر نظر پزشکان و متخصصان در مزاکز پزشکی هسته ای یا مراکز آموزشی مرتبط ، یافته های تشخیصی اسکن ها و آزمایشات پزشکی هسته ای را تفسیر و آن ها را با سایر یافته های بالینی ، آزمایشگاهی و تصویری انطباق دهند ، بیماران مرتبط را با استفاده از پرتو داروها اداره و پیگیری نمایند ، به بیماران ، همراهان بیمار و کارکنان جهت حفاظت در مقابل اشعه آموزش دهند و از آخرین پیشرفت ها و اطلاعات علمی روز جهت بهینه کردن توانمندی ها و نتایج کار حرفه ای خود بهره گیرند.

\"بازه
  • آماده سازی بیماران جهت انجام امور تشخیصی و درمانی با پرتو داروها
  • استفاده از کاوشگرهای گاما برای بررسی گره های لنفاوی نگهبان و یا تومورها
  • نشاندار سازی پرتوداروهای مورد نیاز در پزشکی هسته ای
  • پردازش و اصلاح داده های تصویری
  • تفسیر تصاویر پزشکی هسته ای و ترکیب اطلاعات مفید بالینی با اطلاعات حاصل از تصاویر پزشکی
  • تصمیم گیری در مورد بکارگیری اقدامات تشخیصی تکمیلی
  • اداره بیماران در دامنه وسیعی از بیماری ها و مشاوره لازم با سایر متخصصین بالینی
  • ایمن نمودن خدمات سلامت در پزشکی هسته ای ( حفاظت خود ، بیماران ، همراهان بیمار و سایر کارکنان در مقابل پرتوگیری های ناخواسته و …)
\"توانایی
  • شجاعت و توانایی کار با مواد رادیو اکتیو
  • دقت و ظرافت فراوان
  • به روز بودن و آگاهی از جدید ترین روش ها و تکنولوژی ها
  • روحیه قوی، صبر و حوصله
  • توانایی کار در محیط های رادیواکتیوی
  • سلامت جسمی در کنار کار در شرایط سخت
\"ویژگی
  • امدادگر
  • پژوهشگر / علمی
  • جزئی نگر
  • متفکر و تحلیل گر
\"گرایش

در ایران تکنولوژی پزشکی هسته ای تنها در مقطع کارشناسی با این نام ارایه می گردد . فارغ التحصیلان این رشته در رشته های دیگری می توانند در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری به ادامه تحصیل بپردازند.

برخی از رشته ها در مقطع کارشناسی ارشد :

  • رادیوبیولوژی و حفاظت پرتویی
  • فیزیک پزشکی
  • بهداشت محیط – بهداشت پرتوها
  • نانوتکنولوژی پزشکی
  • مهندسی پزشکی
  • فناوری تصویربرداری پزشکی
  • پدافند غیرعامل در نظام سلامت
\"طول-دوره-رشته-های-دانشگاهی\"

این رشته در زیرگروه 2 رشته تجربی قرار دارد.

\"\"
\"\"
\"\"
\"برخی
  • دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه
  • دانشگاه علوم پزشکی بابل
\"دروس
  • دروس پایه این رشته به شرح زیر می باشد :
    فیزیک عمومی ،بافت شناسی و آسیب‌شناسی ،آمار و ریاضی ،اصول کامپیوتر،کلیات آناتومی ،فیزیوپاتولوژی و بیماری شناسی عمومی ،فیزیولوژی انسانی ،زبان تخصصی ،اخلاق پزشکی کمک‌های اولیه و مراقبت از بیمار ،مدیریت بخش پزشکی هسته‌ای ،اصطلاحات و کلیات پزشکی ،روانشناسی
  • دروس تخصصی این رشته به شرح زیر می باشد :
    فیزیک پرتوشناسی تشخیصی و رادیو اکتیویته ،روش‌های اختصاصی پزشکی هسته‌ای ،داروسازی هسته‌ای (رادیوفارماسی) ،رادیوبیولوژی ،اصول و مبانی رادیولوژی تشخیصی ،دوزیمتری پرتوها ،ارزیابی و کنترل کیفی تصاویر پزشکی هسته‌ای ،حفاظت در برابر پرتوها ،کنترل کیفی دستگاه‌های پزشکی هسته‌ای ،شناخت دستگاه‌های پزشکی هسته‌ای ،اصول و مبانی تصویربرداری مقطعی در پزشکی هسته‌ای
\"تکنولوژی
\"فرصت

مراکز محل فعالیت غیر مستقل :

  • بیمارستان‌های دولتی و خصوصی
  • کلینیک‌ها
  • مطب‌های پزشکان
  • مراکز و پژوهشگاه های پزشکی هسته ای
  • موسسات تحقیقاتی

سطح درآمد :

فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی می توانند وارد مراکز درمانی و یا مراکز تحقیقاتی شده  و درآمد کسب کنند یا وارد مقطع کارشناسی ارشد شوند و ادامه تحصیل دهند .لازم به ذکر است که بازار کار این رشته در شهر های صنعتی و بزرگ تر مناسب تر است.

\"خارج
\"وضعیت

رشته تکنولوژی پزشکی هسته‌ای در کشورهای پیشرفته صنعتی عموماً در چند حرفه مختلف ظاهر می‌شود:

  • تکنولوژیست هسته‌ای که اغلب در سطح کارشناسی است
  • مأمور محافظت از پرتو
  • داروگر هسته‌ای که یک گرایش از رشته داروسازی است
  • دکترای پزشکی هسته‌ای که غالباً یک شغل آکادمیک است
  • یک شاخه از فیزیک پزشکی که احتیاج به بورد ABSNM یا ABR دارد

از آنجا که کشور های پیشرفته صنعتی به پیشرفت خوبی در حوزه تکنولوژی پزشکی هسته ای رسیده اند بازار کار این رشته در این کشور ها مطلوب میباشد.

برخی از دانشگاه های ارایه دهنده این رشته :

  • University of North Carolina at Chapel Hill
  • Saint Louis University
  • University of Iowa
  • University of Vermont
\"افراد

پل هارپر و رابرت بک : در سال ۱۹۶۴ با استفاده از رادیوایزوتوپ تکنتیوم باعث ایجاد نقطه عطفی در تاریخ پزشکی هسته‌ای شدند.

عباس علوی : از متخصصین ایرانی فعال در خارج از ایران که نقش بسزایی در پیشرفت پزشکی هسته‌ای داشت که در دهه ۱۹۷۰ میلادی شاگرد و یکی از اعضای تیم دیوید کوهل بود که نامش در ابداع سیستم‌های اسپکت به‌همراه وی دیده می‌شود.

\"منابع\"
  • کتاب هنر انتخاب
  • کتاب معرفی رشته های سازمان سنجش
  • سایت ویکی پدیا فارسی و انگلیسیسایت گزینه ۲
  • سایت “ای-استخدام”
  • سایت “ایران مشاوره”