مهندسی نقشه برداری
- تعریف
مهندسی نقشه برداری شاخه ای از علوم مهندسی است که به جمع آوری ، آماده سازی ، ذخیره سازی ، پردازش ، مدیریت ، تحلیل ، بازیابی و انتقال داده های مکان مرجع می پردازد. این شاخه مهندسی مشتمل بر اصول تئوری و علمی ، ابزارها و تکنیک های مورد استفاده در نقشه برداری زمینی ، ژئودزی ، فتوگرامتری ، سنجش از دور و سیستم های اطلاعات مکانی می باشد. پیشرفت شگرف فناوری در دهه اخیر ، افق های جدید و گسترده ای را در رشته مهندسی نقشه برداری گشود. از آن جمله می توان به پیشرفت های قابل توجه در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات ، سیستم های ماهواره ای ناوبری جهانی ، ماهواره های سنجش از دور ، پویشگرهای لیزری زمینی و هوایی ، سنجنده های قابل نصب بر روی هواپیماهای بدون سرنشین و … اشاره نمود. در کنار پیشرفت فناوری ، توسعه علوم نظری و ابداع روش های محاسباتی و پردازشی جدید ، منجر به معرفی فناوری های نوین در مهندسی نقشه برداری شده است.
مردمان باستان می توانستند عرض جغرافیایی را تعیین کنند ولی تعیین طول جغرافیایی با دشواری بسیار همراه بوده است .آنها برای مسافرت های خود نیاز به نقشه داشتند و نقشه هایی نیز بدون توجه به فواصل تهیه می کردند .ایرانیان باستان نیز نقش برجسته ای در پایه گذاری علم نقشه برداری داشته اند. اکتشافات دریایی که از زمان گذشته انجام گرفته است موید این مطلب است .تعیین موقعیت در روی زمین و فراهم آوردن هر گونه نقشه در جهان باستان نیز نیاز به در دست داشتن ابزارها و بهره وری ا ز قواعدی داشته است .مصریان روش هایی برای اندازه گیری ارتفاع بین دو نقطه و تعیین فاصله افقی آن دو داشته اند طناب ، تراز و گونیا از ابزارهای نخستین نقشه برداری بوده اند و کم کم تراز و خط کش و پرگار به آن افزوده گشت. ابوبکر کرجی دانشمند ایرانی مخترع دستگاه های با ارزشی بوده است . وی را به احتمال زیاد می توان مخترع نخستین دوربین تئودولیت به شمار آورد . وی صفحه ای را مدرج کرده و لوله ای با قابلیت گردش 360 درجه برروی آن سوار کرد و این صفحه توسط زنجیری آویزان می شد و توسط شاقولی بر روی آن عمود میشد که با آن زوایای بین دو نقطه را می خواند و با استفاده از تئوری های مثلثات ارتفاع کوه ها و اختلاف بلندی ها را بدست می آورد .
- هدف
هدف از رشته مهندسی نقشه برداری تربیت نیروهای متخصص در سطوح مختلف کاردانی ، کارشناسی ، کارشناسی ارشد و دکتری می باشد که انتظار می رود این مجموعه افراد در کنار هم پاسخگوی نیازهای تحقیقاتی و اجرایی کشور در این شاخه علمی باشند و مهندسین نقشه بردار فارغ التحصیل مهندسین حرفه ای و آشنا با اصول علمی و دارای مهارت اجرایی لازم جهت پاسخ به نیازمندی های کشور در زمینه داده های مکان مرجع باشند
- بازه فعالیت
- مدیریت ، برنامه ریزی و اجرای طرح های نقشه برداری زمینی ، ژئودزی ، هیدروگرافی ، فتوگرافی ، سنجش از دور و سیستم های اطلاعات مکانی در سازمان ها و ارگان های دولتی و بخش خصوصی
- طراحی و محاسبات پروژه های مختلف نقشه برداری
- طراحی و اجرای پروژه مرتبط با تولید اطلاعات مکانی (نقشه های توپوگرافی ، کاربری اراضی و …)
- تهیه نقشه رودخانه ها ، سواحل و دریاها به روش هیدروگرافی
- اجرا و پیاده سازی طرح های ساختمانی (سازه ، راه و …)
- تهیه نقشه های ثبتی
- تهیه نقشه های چون ساخت از طرح های ساختمانی اجرا شده
- اجرای پروژه های مرتبط با سیستم های ماهواره ای ناوبری جهانی (GNSS)
- تهیه نقشه های توپوگرافی و کاربری اراضی ، کاداستر و … در مقیاس های مختلف به روش فتوگرامتری و سنجش از دور
- آماده سازی ، ویرایش ، ذخیره سازی ، بازیابی و پردازش داده های مکان مرجع در قالب سیستم های اطلاعات مکانی
- توانایی
- توانایی تحلیل چند معیاره و درک نسبتا عمیق
- درک و علاقه کافی به تفکر الگوریتمیک و زبان های برنامه نویسی
- آمادگی جسمانی لازم برای کار در محیط های بیرون از شهر و زمین های در حال ساخت و محیط های صحرایی
- پایه قوی در دروس هندسه ، ریاضیات (مثلثات) و فیزیک
- توانایی یادگیری و کار با نرم افزارهای مختلف این رشته
- ویژگی
- واقع گرا / عمل گرا
- پژوهشگر
- جزئی نگر
- تحلیل گر
- گرایش
ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع دکتری امکان پذیر می باشد.
- گرایش های مقطع کارشناسی ارشد :
- فتوگرامتری
- ژئودزی
- سنجش از دور
- سیستم های اطلاعات مکانی
- هیدورگرافی
- آموزش مهندسی
- گرایش های مقطع دکتری:
- فتوگرامتری
- ژئودزی
- سنجش از دور
- سیستم های اطلاعات مکانی
برخی دانشگاه های ایران در این رشته به صورت زیر است :
- موسسه غیرانتفاعی فرزانگان – اصفهان
- موسسه غیر انتفاعی رشدیه – تبریز
- موسسه غیر انتفاعی پاسارگاد – شیراز
- دانشگاه غیر انتفاعی خیام – مشهد
- موسسه غیر انتفاعی جهاد دانشگاهی – رشت
- موسسه غیرانتفاعی علاالدوله سمنانی – گرمسار
- موسسه غیرانتفاعی دارالفنون – قزوین
- موسسه غیرانتفاعی حکمت – قم
- دانشگاه پیام نور استان تهران – تهران شمال
- دانشگاه پیام نور استان بوشهر – مرکز بوشهر
- دانشگاه آزاد اسلامی استان مازندران واحد رامسر
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان
- دروس
- دروس پایه:
ریاضی عمومی 1و2 ، معادلات دیفرانسیل ، آمار و احتمالات مهندسی ، برنامه نویسی کامپیوتر ، محاسبات عددی ، فیزیک مکانیک و حرارت ، فیزیک الکترومغناطیس و نور
- دروس اصلی و تخصصی و اختیاری :
ریاضیات مهندسی ، هندسه دیفرانسیل ، تئوری برآورد ، مبانی فتوگرامتری ، عملیات مبانی فتوگرامتری ، مبانی ژئودزی ، ژئودزی فیزیکی ، مبانی نقشه برداری ، عملیات مبانی نقشه برداری ، نقشه برداری مسیر و زیرزمینی ، عملیات نقشه برداری مسیر و زیرزمینی ، مصالح ساختمانی ، زیرسازی و روسازی راه ، روش های اجرای ساختمان ، جبر خطی ، ژئودزی هندسی ، ژئودزی ماهواره ای و عملیات ، نقشه برداری ژئودتیک و عملیات ، نقشه برداری ساختمانی و ثبتی و عملیات ، هیدروگرافی ، فتوگرامتری تحلیلی ، کاربردهای فتوگرامتری ، عملیات کاربردهای فتوگرامتری ،پردازش تصاویر رفومی ، سنجش از دور ، عملیات سنجش از دور ، پویشگرهای لیزری و عملیات ، کارتوگرافی ، عملیات کارتوگرافی ، سیستم اطلاعات مکانی ، عملیات سیستم اطلاعات مکانی ، تحلیل های مکانی ، حد نگاری ، عملیات تحلیل های مکانی ، مدیریت پروژه ، کارورزی، کاربردهای سیستم اطلاعات مکانی ، برنامه ریزی شهری ، آمایش سرزمین ، پایگاه داده ، فناوری اطلاعات در مهندسی نقشه برداری ، برنامه سازی کامپیوتر پیشرفته ، زبان تخصصی ، فتوگرامتری برد کوتاه و عملیات ، کاربرد سنجش از دور در تولید و بروزرسانی نقشه های توپوگرافی و عملیات ، جزر و مد ، نقشه برداری مسیر پیشرفته ، میکروژئودزی ، کاربرد سنجش از دور در کشاورزی و جنگلداری و عملیات ، ترازیابی دقیق و سطوح مبنای ارتفاعی ، سیستم های تعیین موقعیت دریایی ، ژئودزی اینرشیال
- فرصت
- مراکز محل فعالیت غیر مستقل:
- سازمان مدیریت و برنامه ریزی
- وزارت راه و ترابری
- وزارت نفت
- سازمان آب و فاضلاب
- سازمان بنادر و کشتیرانی
- سازمان جغرافیایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
- سازمان نقشه برداری کشور
- سازمان ثبت اسناد و املاک کشور
- شهرداری های کشور
- مراکز محل فعالیت مستقل:
- تأسیس دفاتر فنی
- املاک
- سطح درآمد:
مهندسان نقشه بردار، با توجه به پروژه ها و مسئولیت ها شرایط متفاوتی را تجربه میکنند و در همه ایام سال ، روند کاری آنان به یک صورت نخواهد بود.به طور کلی نیز شرایط مالی مساعد ، به شرط تخصص و تبحر در امور نرم افزاری و توانایی کار با دوربین های نقشه برداری ، در انتظار فارغ التحصیلان این رشته می باشد.
- وضعیت خارج از کشور:
با توجه به اهمیت و جایگاه این رشته در امور فنی و مهندسی ، دانشگاه های متعددی در سراسر دنیا اقدام به جذب و پذیرش دانشجویان می نمایند. فارغ التحصیلان دوره کارشناسی ارشد و یا حتی کارشناسی در رشته مهندسی نقشه برداری در صورتی که بار علمی و رزومه مناسب داشته باشند به طور قطع پذیرش دانشگاه‌های خارجی را خواهند گرفت. دانشگاه‌های معتبر در کشورهایی مثل آلمان، کانادا، استرالیا، آمریکا، سوئد، هلند و غیره هر ساله میزبان دانشجوهای ایرانی مهندسی نقشه برداری هستند.
- دانشگاه های مطرح دنیا در این رشته :
- Ohio State University-Main Campus
- University of Florida
- University of Iceland
- Purdue University-Main Campus
- University of Maryland, College Park
- Paul Sabatier University
- Technical University of Munich
- University of Valencia
- افراد موفق
مهندس محمد ابراهیمی : بنیان گذار سازمان نقشه برداری کشور ؛نقش سازنده و بنیادی مهندس محمد ابراهیمی در تاریخچه نقشه برداری، ژئودزی ، فتوگرامتری، کارتوگرافی ، سنجش از دور و سایر شاخه های علمی و فنی وابسته از اهمیت و اولویت خاص برخوردار است.
دکتر شمس الدین نوبخت : استاد بزرگ نقشه برداری ایران، فارغ التحصیل دکترا راه و ترابری ، عضو اصلی هیات مدیره سازمان نظام مهندسی استان تهران ، عضویت هیات علمی دانشگاه علم و صنعت ایران ، معاونت دانشکده عمران دانشگاه علم وصنعت ایران ، عضو هیئت مدیره آموزش عالی علاءدوله سمنانی گرمسار
- منابع
- قلم چی
- گزینه 2
- issge.ir
- سایت وزارت علوم
- ویکی پدیا فارسی
- انجمن علمی مهندسی نقشه برداری ایران
- admin
- مرداد 3, 1400
- 2:38 ق.ظ
