مهندسی راه آهن

• تعریف

حمل و نقل یکی از عوامل اصلی و تعیین کننده در دنیای امروز است که در اقتصاد، فرهنگ و در همه شئون اجتماعی جوامع، نقش چشمگیر و حیاتی دارد. در میان انواع حمل ‌و نقل، حمل‌ و نقل ریلی از مزیت ‌های بسیاری برخوردار است و کشورهای صنعتی و نیمه‌ صنعتی از گذشته های دور به این پدیده پرارزش پرداخته و شبکه حمل و نقل خود را با حمل و نقل ریلی تجهیز کرده‌اند. مهندسی راه‌آهن (Railway Engineering) یک رشتهٔ چندوجهی است که به طراحی، ساخت و بهره‌برداری سامانه‌های مختلف ریلی می‌پردازد. این رشته دارای گسترهٔ زیادی از رشته‌ها هم‌چون مهندسی عمران، مهندسی مکانیک، مهندسی صنایع، مهندسی برق، مهندسی مواد و مهندسی کامپیوتر می‌باشد.
راه‌آهن به شکل امروزی اوایل قرن نوزدهم و در معادن انگلستان شکل گرفت. با ظهور راه‌آهن، احساس نیاز به مهندسانی پیش‌آمد که توانایی برخورد با موضوعات منحصر به فرد در مهندسی راه‌آهن را داشته باشند. با گسترش راه‌آهن و تبدیل شدن به یک نیروی بزرگ اقتصادی، مهندسان بیش‌تری در این زمینه درگیر شدند. امروزه با افزایش کارکردهای راه‌آهن در حمل و نقل بار و مسافر و به وجود آمدن شکل‌های نویی از حمل و نقل ریلی هم‌چون مترو، تراموا، منوریل، قطارهای مگلو و …، این رشته هم‌چنان در حال گسترش است. این رشته در ایران در سال ۱۳۷۶ خورشیدی در دانشگاه علم و صنعت ایران آغاز به کار کرد.

• هدف

هدف از این رشته تربیت متخصصانی است که دارای توانایی لازم برای درک بهتر مسائل ، برنامه ریزی و هدایت و طراحی و نظارت بر پروژه های تخصصی در زمینه راه آهن و خطوط ریلی و ارائه تحقیقاتی مناسب برای مسائل در این زمینه را داشته باشند.

 

 

• بازه فعالیت

با توجه به نوع تخصص و گرایش مهندس راه آهن، وظایف آنها متفاوت است. به طور کلی وظایف مهندس راه آهن عبارتند از :

• اجرا و نظارت بر پروژه های راه آهن در شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران و شرکت های راه آهن شهری
• انجام پژوهش های کاربردی و توسعه ای در زمینه نیازهای راه آهن ( اعم از کنترل ، توسعه و بهره برداری)
• طراحی، ساخت و نگهداری ناوگان ریلی (مهندس ماشین های ریلی)
• برنامه‌ریزی و بهره‌برداری بهینه از منابع، امکانات و تجهیزات حمل و نقل ریلی (مهندس حمل و نقل ریلی)
• طراحی، نظارت، اجراء و تعمیر و نگهداری خطوط و ابنیه فنی راه آهن (مهندسی سازه های ریلی)
• توانایی
• پایه قوی در دروس ریاضی و فیزیک
• توانایی مدیریتی بالا
• روابط اجتماعی خوب
• سخت‌کوش، جدی و مقاوم
• علاقمند به کارهای اجرایی
• مسلط بودن به زبان انگلیسی و کامپیوتر

 

• ویژگی
• واقع گرا / عملگرا
• جزئی نگر
• مقاوم
• مسلط بر خود
• گرایش

ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع دکتری امکان پذیر می باشد.

 

• گرایش های مقطع کارشناسی:
• مهندسی حمل و نقل ریلی
• مهندسی خط و سازه‌های ریلی
• مهندسی ماشین‌های ریلی

 

• گرایش های مقطع کارشناسی ارشد:
• مهندسی حمل و نقل ریلی
• مهندسی خطوط راه‌آهن
• مهندسی ماشین‌های ریلی
• مهندسی ایمنی در راه‌آهن
• مهندسی راه آهن برقی
• مهندسی کنترل و علایم
• گرایش های مقطع دکتری:
• مهندسی ماشین‌های ریلی
• مهندسی کنترل و علائم راه آهن
• مهندسی خط و سازه های ریلی

 

برخی دانشگاه های ایران در این رشته  به صورت زیر است :

در دوره کارشناسی تنها دانشگاه های ارائه دهنده رشته مهندسی راه آهن با این نام دانشگاه های پیام نور می باشند ، در دانشگاه های سراسری با نام گرایش های خود از قبیل مهندسی خط و سازه های ریلی ، مهندسی حمل و نقل ریلی ارائه می گردند.

• دانشگاه پیام نور استان تهران – تهران شمال
• دانشگاه پیام نور استان آذربایجان شرقی – مرکز تبریز
• دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی – مرکز مشهد
• دانشگاه پیام نور استان خوزستان – مرکز اهواز
• دروس
• دروس پایه:

ریاضی عمومی- فیزیک 1.2- معادلات دیفرانسیل- محاسبات عددی- آمار و احتمالات مهندسی- برنامه سازی کامپیوتر- آزمایشگاه فیزیک 1.2

• دروس اصلی و تخصصی و اختیاری :

رسم فنی و نقشه کشی- مصالح ساختمانی و آزمایشگاه- استاتیک- تحلیل سازه ها- طراحی سازه های فولادی- هیدرولوژی مهندسی- دینامیک- اصول بهره برداری راه زیرسازی مسیر- پروژه طراحی مسیر- روسازی راه اهن 1.2- ایستگاه راه آهن- نگهداری خطوط- نقشه برداری مسیر و عملیات- پل های راه آهن 1.2- تونل سازی- طراحی مسیر- ابنیه مسیر- آزمایشگاه روسازی راه آهن- لوکوموتیو- ماشین های ریلی- دستگاه خطوط- پروژه پل های راه آهن سازی

 

• فرصت

 

• مراکز محل فعالیت غیر مستقل:
• مراکز تحقیقاتی و آموزشی
• آموزش و پژوهش در دانشگاه ها
• راه آهن جمهوری اسلامی ایران
• شرکت مترو تهران و حومه
• شرکت های قطار شهری
• شرکت های مشاور و سازنده تجهیزات مرتبط با حمل و نقل ریلی
• سازمان های مسئول اجرای طرح های سیستم الکتریکی و کنترلی

 

 

 

• مراکز محل فعالیت مستقل:

• تأسیس شرکت مشاور و یا طراحی خطوط و تجهیزات سیستم حمل و نقل ریلی

 

 

• سطح درآمد:

مهندس راه آهن که در بخش دولتی استخدام شود، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کند. در بخش خصوصی هم که میزان تخصص، تجربه و توانمندی های فرد، نقش عمده ای در تعیین میزان حقوق او خواهد داشت. بنابراین مهندسان راه آهن در بخش خصوصی درآمدهای متفاوتی دارند. البته در حال حاضر شرکت های خصوصی بخش محدودی از سیستم حمل و نقل ریلی کشور را تشکیل می دهند..

• وضعیت خارج از کشور:

حمل و نقل ریلی یک رنسانس جهانی را تجربه می کند. این نوع حمل ونقل مزایای اقتصادی ، بهره وری انرژی و مزایای زیست محیطی و ایمنی را به همراه دارد. این رشته در بسیاری کشورهای دنیا ارائه می گردد و در صورت داشتن رزومه تحصیلی قوی و مناسب می توان بورسیه تحصیلی از دانشگاه های معتبر جهان برای ادامه تحصیل کسب نمود.

 

 

• دانشگاه های مطرح دنیا در این رشته :
• Johnson County Community College
• International Air and Hospitality Academy
• Dakota County Technical College
• Technical Career Institutes
• University of Leeds
• University of Birmingham
• University of Birmingham
• KTH Royal Institute of Technology
• University of Nottingham
• Moscow State University of Railway Engineering
• افراد موفق

جرج استیونسن : یک مهندس مکانیک انگلیسی و مخترع خط آهن می‌باشد. او یک خط راه آهن بین لیورپول و منچستر ساخت و ار آن به بعد به سرعت راه آهن‌های دیگر ساخته شد؛ بطوریکه به زودی کشیدن راه آهن، عالمگیر شد.

 

 

• منابع

• کتاب هنر انتخاب
• سایت آی مشاوره
• سایت ای استخدام
• سایت گزینه دو
• ویکیپدیا فارسی وانگلیسی
• سایت مسیر ایرانی
• وزارت علوم
• انجمن علمی مهندسی نقشه برداری ایران