مهندسی بهداشت محیط

بهداشت محیط کنترل همه عواملی است که اثر سویی بر پایدار ماندن سلامت انسان می‌گذارند. این شامل بیماری‌های زیادی می‌شود که از طریق آب، هوا، مواد غذایی و بسیاری از عوامل محیطی دیگر سلامت انسان را تهدید می‌کنند. برای رسیدن به این هدف، بهره‌گیری اصول مهندسی و دانش زیست‌محیطی به منظور کنترل، اصلاح و بهبود عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک محیط جهت حفظ و ارتقاء سلامتی و رفاه و آسایش انسان ضرورت می‌یابد. مهندسی بهداشت محیط ؛ شناسایی، ارزیابی و اصلاح معضلات زیست محیطی است که تاثیر محسوسی بر بهداشت عمومی دارند. بسیاری از تهدیدات بر سلامتی انسان وابسته به محیط زیست بوده و موثرترین روش برای کاهش این مخاطرات، جلوگیری و یا حذف آن مشکلات زیست محیطی می‌باشد.
تاریخچه این رشته در کشور ایران به حدود 40 سال قبل برمی گردد که با تشکیل اداره مهندسی بهداشت محیط در وزارت بهداری سابق ، دوره کمک بهداری و کمک مهندسی بهداشت محیط دایر گردید و در سال 1345 به دوره عالی بهسازی تبدیل شد. سپس دوره های کارشناسی بهداشت محیط و کارشناسی ارشد مهندسی بهسازی تشکیل گردید که پس از انقلاب فرهنگی دوره کارشناسی بهداشت محیط به دو مقطع کاردانی و کارشناسی ناپیوسته بهداشت محیط تبدیل شد و دوره کارشناسی ارشد نیز تحت عنوان مهندسی بهداشت محیط تغییر نام یافت. بر اساس ضرورت و پیشرفت های مختلف در دنیا در زمینه های آموزشی ، فن آوری و همچنین توسعه کشور و گسترش مسائل و مشکلات زیست محیطی و بهداشتی ، این رشته تحصیلی در بیشتر دانشگاه های (علوم پزشکی) کشور برقرار شد.

هدف:

هدف از رشته مهندسی بهداشت محیط این است که با ارائه خدمات آموزشی روزآمد به نسل جوان کشور از طریق بکارگیری دانش فن آوری جدید ؛ نیروهای توانمندی را در زمینه طراحی ، مدیریت و اجرای طرحهای بهداشت محیطی تربیت نماید و با ارتقاء کمی و کیفی این دوره تحصیلی به یکی از شاخص ترین رشته های تحصیلی در کشور تبدیل شده و از نظر برنامه های آموزشی بهداشت محیط ، الگوئی برای منطقه و جهان باشیم.

بازه:

مشارکت در طراحی خطوط انتقال آب ، شبکه های توزیع آب و شبکه های جمع آوری فاضلاب
مشارکت در طراحی سیستم های تصفیه آب و فاضلاب شهری و صنعتی
مشارکت در طراحی سیستم های کنترل آلودگی هوا
مشارکت در طراحی سیستم های جمع آوری ، تصفیه و دفع مواد زائد جامد
بررسی و شناخت آلاینده های زیست محیطی و منابع آلودگی و بیماریهای مرتبط با آنها
تجزیه و تحلیل داده ها به منظور استفاده از آنها در طرحهای بهداشت محیط
تعیین روش های مناسب کنترل آلودگی
برنامه ریزی جهت اجرای طرح های بهداشت محیطی
کنترل ، نظارت ، پایش و ارزشیابی برنامه های بهداشت محیطی

توانایی:

توان تجزیه و تحلیل مناسب و توجه به جزئیات
علاقه مندی به دروس شیمی, فیزیک و ریاضی
توان حل مساله
مهارت ارتباطی مناسب
مسئولیت پذیری
دغدغه مند بودن در مسائل مرتبط با محیط زیست
قدرت برنامه ریزی و اجرای آن

ویژگی:

پژوهشگر / علمی
واقع گرا / عمل گرا
جزئی نگر

ادامه تحصیل:

امکان ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع دکتری امکان پذیر می باشد. فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی در دوران ارشد و دکتری می توانند در برخی دیگر از رشته های وزارت بهداشت شرکت نمایند .

گرایش های مقطع کارشناسی ارشد:

بهداشت محیط – سم شناسی محیط
مهندسی بهداشت محیط – مدیریت پسماند
مهندسی بهداشت محیط
مهندسی بهداشت محیط – بهره برداری و نگهداری از تاسیسات بهداشتی شهری

در مقطع دکتری این رشته بدون گرایش می باشد.

دروس پایه :

اصول اپیدمیولوژی ، نقشه برداری، آمار زیستی، استاتیک و مقاومت مصالح، کامپیوتر و کاربرد آن ، ریاضی (حساب دیفرانسل و انتگرال 1و2 ) ، معادلات دیفرانسیل ،فیزیک عمومی ، شیمی عمومی ، مکانیک خاک ، پاتوبیولوژی ، اصول ترمودینامیک و انتقال حرارت

دروس تخصصی :

مکانیک سیالات، زبان تخصصی، هیدرولیک، آلودگی هوا، کاربرد موتور تلمبه ها در تأسیسات آب و فاضلاب، فرایندها و عملیات در بهداشت محیط، بهره برداری و نگهداری از تأسیسات آب و فاضلاب، کلیات ایمنی و بهداشت حرفهای، گندزداهای محیط، سیستمهای انتقال و توزیع آب، ایمنی کاربرد مواد شیمیایی و سموم،سیستمهای جمع آوری فاضلاب و آبهای سطحی، اصول مدیریت خدمات بهداشتی، هیدرولوژی آبهای سطحی و زیر زمینی، آشنایی با مدل سازی در سیستمهای بهداشت محیط، تصفیه فاضلاب، کاربرد بیوتکنولوژی در بهداشت محیط، رسم فنی و نقشه کشی، قوانین و مقررات محیط زیست و بهداشت محیط، روشهای مبارزه با ناقلین، موارد زائد جامد شهری و صنعتی ، بهداشت مواد غذایی ، اقتصاد مهندسی ، شیمی محیط ، بهداشت پرتوها و حفاظت ، کلیات سم شناسی محیط ، اکولوژی محیط ، بهداشت مسکن و اماکن عمومی ، انرژی و محیط زیست ، فاضلاب صنعتی

مراکز محل فعالیت غیر مستقل:

وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی
شرکت های آب و فاضلاب شهری و روستایی
شهرداری ها
سازمان محیط زیست
بیمارستان ها
آزمایشگاه ها
وزارت نفت
آموزش و پرورش (بهداشت مدارس)
سازمان های بازیافت و تبدیل مواد
وزارت نیرو (بخش مرتبط با کنترل کیفی و کمی منابع آب و …)

مراکز محل فعالیت غیر مستقل:

تاسیس شرکت و مراکز مرتبط

به منظور ارتقاء سطح عملکرد بهداشتی مراکز و اماکن عمومی موضوع ماده ۱۳ قانون اصلاح مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی، قرار است تا وظیفه کنترل وضعیت بهداشتی این مراکز به شرکتها و موسسات خصوصی واگذار گردد. در هر کدام از این شرکتها یک نفر کارشناس بهداشت محیط به عنوان مسئول فنی شرکت حضور داشته و سایر کارکنان شاغل در این زمینه، زیر نظر مسئول فنی فعالیت می کنند. فارغ التحصیلان رشته مهندسی بهداشت محیط (با حداقل مدرک کارشناسی) می توانند با کسب ۷۰ درصد نمره آزمون مورد تایید وزارت بهداشت ، برای تاسیس این شرکت ها اقدام کنند و یا در این نوع شرکت ها استخدام شوند.

سطح درآمد :

مهندس بهداشت محیطی که در بخش دولتی استخدام شود، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کند. مهندسان بهداشت محیط که در بخش خصوصی فعالیت می کنند، با توجه به میزان تجربه و مهارت خود و نوع توافقی که با کارفرمای خود دارند، درآمدهای متفاوتی کسب می کنند.

مهاجرت:

رشته مهندسی بهداشت محیط به همین نام در آمریکا تحت عنوان Environmental Health Engineering (مقطع کارشناسی بیش از 23 دانشگاه ، مقطع کارشناسی ارشد بیش از 12 دانشگاه و مقطع دکتری بیش از 6 دانشگاه ) وجود دارد. بهداشت محیط در آمریکا جایگاه خود را بالا می بیند و توجه خاصی در این زمینه انجام شده و با تشکیل شورای اعتبار بخشی ملی بهداشت محیط و حفاظت (EHAC) اعتبار دوچندانی پیدا کرده است. رشته مهندسی بهداشت محیط در دیگر کشورها و دانشگاه های معتبر جهان نیز دایر بوده و به تربیت متخصصین در این رشته می پردازد.

دانشگاه های معتبر دنیا در این رشته :

State University of New York College of Environmental Science and Forestry
Fort Valley State University
East Carolina University
Boston Universityy
Emory University
University of Leeds
Danmarrks Tekniske Universitet

دانشگاه های ارائه دهنده در ایران:

دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی – تهران
دانشگاه علوم پزشکی البرز – کرج
دانشگاه علوم پزشکی شیراز
دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
دانشگاه علوم پزشکی قم
دانشگاه علوم پزشکی تبریز
دانشگاه علوم پزشکی قزوین
دانشگاه علوم پزشکی کاشان
دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه
دانشگاه علوم پزشکی بابل
دانشگاه علوم پزشکی زنجان
دانشگاه علوم پزشکی سمنان (محل تحصیل دانشکده بهداشت دامغان)
دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران

افراد مطرح و تاثیرگذار این رشته:

دکتر محمود شریعت : دکتر شریعت یکی از اساتید برتر حوزه بهداشت محیط و پدر علم بهداشت محیط ایران می باشد. ایشان دارای دیپلم فوق دکترا– ارزیابی زیست محیطی – دانشگاه ویلز انگلستان در سال 1372 می باشد. ایشان همچنین دوازده دوره کوتاه مدت در ایران و امریکا (روش های آموزش – ارتباطات – استفاده از مواد رادیو اکتیو- مدیریت) را گذرانده است.

مهندسی بهداشت محیط

درباره گروه آموزشی مشاوره ای راعی