مهندسی بهداشت حرفه ای

\"تعریف

دانش بهداشت حرفه ای یا سلامت شغلی یا سلامت کار تلاش می کند تا با هدف حذف کردن عوامل خطرزای فیزیکی،شیمیایی،روانی،بیولوژیکی یا کاهش تاثیرات این عوامل از آسیب رسی به کارکنان جلوگیری نماید. بهداشت حرفه ای را می توان علم و هنر تامین سلامت در محیط های شغلی تعریف کرد و یک مهندس بهداشت حرفه ای یا متخصص در این رشته کسی است که وظیفه شناسایی،ارزشیابی و حذف یا کنترل عوامل مخاطره آمیز شغلی را به عهده دارد. برای رسیدن به این هدف علم بهداشت دارای سه مرحله مهم و اساسی است که این مراحل عبارتند از: شناسایی، ارزیابی و کنترل عوامل خطرزا.
پدیداری دانش بهداشت حرفه‌ای، به عنوان یک تخصص ویژه وجدا از دیگر دانش‌ها، به نسبت تازه است، اما مفاهیم مطرح شده دراین دانش از زمان‌های کهن موردتوجه بوده است.در سال 1918 خانم آلیس هامیلتون برای اولین بار رشته بهداشت صنعتی را در دانشگاه هاروارد تأسیس نمود. از سال 1960 این رشته با نام های مهندسی بهداشت صنعتی ، بهداشت و ایمنی شغلی ، ایمنی شغلی در دانشگاه های جهان تأسیس گردید.
رشته بهداشت حرفه ای در ایران برای اولین بار در سال 1347 با نام پرستاری صنعتی تأسیس شد. نام این رشته در سال 1353 به بهداشت صنعتی تغییر یافته و در سال 1356 اولین دوره کارشناسی ارشد این رشته تحت نام بهداشت حرفه ای و حفاظت صنعتی در دانشکده بهداشت دانشگاه تهران تشکیل شد. این رشته در سال 1361 به بهداشت حرفه ای تغییر نام پیدا نمود .

\"هدف،

هدف اصلی این رشته تربیت دانش آموختگانی است که قادرند با پیش بینی ، ارزیابی و کنترل عوامل مخاطره زای محیط کار ، سلامت جسمانی ، روانی و اجتماعی نیروی کار را تا بالاترین سطح ممکن تأمین نموده و با مشارکت افراد در کارهای متناسب با قابلیت های جسمی و روانی آنان بهره وری و اثربخشی را ارتقاء بخشند.

\"بازه
  • بازدید منظم از بخش های مختلف، شناسایی مشکلات بهداشت حرفه ای و تصمیم گیری برای رفع آنها
  • بررسی محیط کار از نظر وجود انواع عوامل زیان بار (نمونه برداری، سنجش و ارزیابی مستمر) و برنامه ریزی برای رفع آنها
  • نظارت بر اجرای درست ضوابط آیین نامه بهداشتی محل کار
  • تهیه و تدوین محتوا و وسایل آموزشی شامل بروشور، پوستر، نشریه، فیلم و … برای شاغلین و مدیران جهت آموزش بهداشت حرفه ای
  • بررسی و تجزیه و تحلیل حوادث و مشکلات محیط کار و تلاش جهت رفع یا پیشگیری از آنها
  • نظارت بر کلیه موارد بهداشتی مانند آشپزخانه ها، غذاخوری ها، سرویس های بهداشتی و …و تهیه گزارش وضعیت برای مدیران و سازمان های مربوطه
  • کسب شناخت و اطلاعات کافی از وضعیت بهداشت حرفه ای کارگاه ها و کارخانجات
  • تنظیم و پیگیری اجرای برنامه های پیشگیری از انواع بیماری های کاری و عوارض آنها
  • نمونه برداری، سنجش و ارزیابی عوامل زیان بار محیط کار
  • نظارت بر اجرای طرح های بهداشت حرفه ای
  • برنامه ریزی و اجرای برنامه های آموزشی برای مسئولان بهداشت حرفه ای، اعضای کمیته های حفاظت فنی و بهداشت کار و…
  • بررسی گزارشات رسیده از واحدها، کارگاه و کارخانه ها، تشخیص نواقص و عیوب و صدور اخطاریه در صورت نیاز
  • صدور مجوز برای شرکت های خصوصی ارائه دهنده خدمات بهداشت حرفه ای
\"توانایی
  • مسئولیت پذیری
  • دقت و توجه به جزئیات
  • مهارت های ارتباطی مناسب
  • توان تصمیم گیری درست و به موقع
  • توانایی حل مساله و مشکلات
  • توان و استقامت بدنی مناسب
  • توان آموزش موارد بهداشتی و ایمنی به شاغلین
\"ویژگی
  • سنتی / منظم
  • پژوهش گر / علمی
  • جزئی نگر
  • همراه و یاری گر
\"گرایش

امکان ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع دکتری وجود دارد.

این رشته در تمامی مقاطع تحصیلی بدون گرایش می باشد ؛ فارغ التحصیلان رشته مهندسی بهداشت حرفه ای در کارشناسی می توانند در سایر رشته های وزرات بهداشت و درمان نیز به ادامه تحصیل بپردازند که در زیر به برخی از آنها اشاره شده است:

  • بهداشت محیط – سم شناسی محیط
  • مهندسی بهداشت محیط
  • مدیریت سلامت ، ایمنی و محیط زیست (HSE)
  • فناوری اطلاعات سلامت
  • مدیریت خدمات بهداشتی درمانی
\"طول-دوره-رشته-های-دانشگاهی\"

این رشته در زیرگروه 2 رشته تجربی  قرار دارد.

\"\"
\"\"
\"\"
\"برخی
  • دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی – تهران
  • دانشگاه های علوم پزشکی تهران
  • دانشگاه علوم پزشکی ایران
  • دانشگاه علوم پزشکی شیراز
  • دانشگاه علوم پزشکی البرز – کرج
  • دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
  • دانشگاه های علوم پزشکی گیلان
  • دانشگاه های علوم پزشکی رشت
  • دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور – اهواز
  • دانشگاه های علوم پزشکی کرمانشاه
  • دانشگاه علوم پزشکی زاهدان
  • دانشگاه علوم پزشکی کاشان
\"دروس
  • دروس پایه :

مکانیک جامدات ، فیزیک اختصاصی 1و2 ، آمار زیستی ، کمک های اولیه، برنامه نویسی کامپیوتر ، نقشه کشی صنعتی ، شیمی عمومی ، مدیریت صنعتی ، بیوشیمی و اصول تغذیه ،شیمی تجزیه، مکانیک سیالات، ریاضی عمومی 1و2 و …

  • دروس تخصصی :

روشنایی در محیط کار ، صدا در محیط کار، ارتعاش در محیط کار، ارزیابی و مدیریت ریسک، تنش های گرمایی و سرمایی در محیط کار، مبانی کنترل آلودگی هوا ، دینامیک گازها و آئروسل ها ، سم شناسی شغلی، بهداشت پرتوها ، ایمنی در عملیات عمرانی، تجزیه و ارزشیابی نمونه های هوا، ارگونومی شغلی 1و2 و …

\"بهداشت
\"فرصت

مراکز محل فعالیت غیر مستقل:

  • مراکز سلامت جامعه
  • ادارات بازرسی کار در وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی
  • شهرداری ها
  • وزارتخانه های صنعت، معدن و تجارت
  • پتروشیمی
  • وزارت نیرو
  • درمان و آموزش پزشکی
  • صنایع دفاعی
  • شرکت های خدمات بهداشت حرفه ای
  • آتش نشانی

مراکز محل فعالیت مستقل:

  • تدریس در مراکز علمی –پژوهشی

سطح درآمد :

متخصصان این رشته بسته به نوع فعالیت، تجربه و مهارت و… دارای درآمد های متفاوتی هستند .

\"خارج
\"وضعیت

نیروی کار هر جامعه مهمترین سرمایه آن جامعه برای پیشرفت و بالندگی می باشد. امروزه به دلیل پیشرفت های صنعتی و پیچیدگی مشاغل ، نقش نیروی انسانی بیش از هر زمان دیگر در سازمان های تولیدی و صنعتی نمایان گردیده است. حفظ سلامت و ایمنی شاغلین همواره یکی از اهداف مهم در برنامه ریزی و سیاست گذاری کلان محسوب می گردد. اغلب دانشگاه های جهان این رشته را تحت عنوان بهداشت و ایمنی شغلی در دپارتمان های مهندسی برگزار می کنند.

دانشگاه های مطرح دنیا در این زمینه :

  • University of Houston-Clear Lake
  • University of North Alabama
  • Grand Valley State University
  • Utah State University
  • The Johns Hopkins University
\"افراد

دکتر مصطفی پویاکیان : دکترای تخصصی بهداشت حرفه ای و ایمنی، استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی -پژوهشگر در زمینه های : حوادث شغلی و ترافیکی، ارزیابی و مدیریت ریسک، ارگونومی شناختی می باشند.

\"منابع\"
  • کتاب هنرانتخاب
  • گزینه 2
  • سایت “ای-استخدام”
  • سایت “مسیر ایرانی”
  • سایت “3گام”
  • www.irden.ir
  • سایت دانشگاه شهید بهشتی