پرتودرمانی یا رادیوتراپی یکی از مهمترین شاخههای فیزیک پزشکی و شاخه ای از علوم پیراپزشکی است که به اصول و روش های مختلف درمان بیماری (غالبا توده های بدخیم) با استفاده از پرتوهایی نظیر پرتوهای ایکس ، آلفا ، بتا و گاما (یونیزان) می پردازد. این پرتوها با جلوگیری از رشد و تقسیم سلول های تومورال، باعث از بین رفتن یا کوچک شدن بافت سرطانی می شوند و در نهایت اکثر سلولهای سالم بهبودی خود را دوباره بدست میآورند. از دیگر کاربردهای پرتودرمانی می توان به بازتوانی اعضای بدن بیمار (همچون کبد،کلیه،پروستات) و کاهش علائم بیماری (همانند درد) اشاره کرد.
این رشته از سال 1925 به عنوان یک راهکار درمانی با استفاده از دستگاه های مولد اشعه ایکس و با استفاده از مواد رادیواکتیو به کار می رفت. از سال 1951 با ساخت دستگاه های کبالت ادامه یافت و از سال 1967 نیز با ساخت شتابدهنده ها تحول پذیرفت.در ایران این رشته از سال 1345 شمسی توسط اساتید پرتودرمانی انکولوژی و متخصصین فیزیک پزشکی راه اندازی گردید و به عنوان تکنسین درمانی از دانش آموختگان دارای تابعیت کشورهای خارجی و همچنین دانش آموختگان سایر رشته های پیراپزشکی پس از طی دوره آموزشی پرتودرمانی در داخل یا خارج از کشور استفاده می شده است.
در تعریف ماهیت این رشته میتوان گفت : پرتودرمانی نوعی از درمان های است که برای سرطان از آن استفاده می کنند. درواقع رادیوتراپیست ها از پرتوهای انرژی شدید برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کند. در پرتودرمانی بیشتر از پرتوهای ایکس برای درمان استفاده می شود.
پرتودرمانی با از بین بردن مواد ژنتیکی، کنترل نحوه رشد و تقسیم سلول ها به سلول ها آسیب می رساند. در حالی که هر دو سلول سالم و سرطانی توسط پرتودرمانی آسیب می بیند، هدف از پرتودرمانی از بین بردن تعداد کمی سلول طبیعی و سالم است. سلولهای عادی غالباً می توانند بسیاری از آسیب های ناشی از تشعشع را ترمیم کنند.
هدف:
هدف از رشته تکنولوژی پرتودرمانی تربیت فراگیرانی است که تحت نظر متخصصین پرتودرمانی بتوانند در درمان بیماران نیازمند به درمان با کیفیت مناسب و تحت شرایط بهینه موثر باشند و اصول حفا ظتی و مراقبت و حمایت جسمی و روانی از بیماران را در طول روزهای درمانی به طور کامل رعایت نمایند .
بازه:
- انجام نقشه درمانی و تکنیک درمانی در بالاترین کیفیت زیر نظر متخصصین
- کنترل سیستم های درمانی، تجهیزات، نگهداری و مراقبت از آنها با درنظر گرفتن کالیبراسیون دستگاه ها
- آشنایی کامل با کار با تجهیزات و دستگاه های رادیوتراپی و دستگاه شبیه ساز
- رعایت کامل اصول حفاظتی و مراقبت و حمایت جسمی و روانی از بیماران در طول روزهای درمانی
- رعایت ظرفیت کاری دستگاه ها و اتخاذ تدابیر و پیش بینی های لازم برای اوقات خرابی دستگاه ها
توانایی ها:
برای اینکه به عنوان یک پرتودرمان را رادیوتراپیست موفق کار کنید، باید مهارت ها و کیفیت های مختلفی داشته باشید. از آنجا که این رشته از نظر فناوری، پیچیده و با جان بیماران در ارتباط است، فردی که قصد تحصیل دراین رشته را دارد باید دارای عقل سلیم، مهارت قدرت حل مسئله و مهارت های تفکر انتقادی و مهارت ها ارتباطی شفاهی و کتبی خوبی باشد تا بتواند با تیم مراقبت های بهداشتی ارتباط موثری را برقرار کند.
ویژگی های شخصیتی
- داشتن علاقه و دانش در زمینه های بیولوژی، آناتومی، پزشکی و فیزیک
- دقت و ظرافت فراوان در کار با اشعه
- به روز بودن و آگاهی از جدید ترین روش ها و تکنولوژی ها
- برقراری ارتباط مناسب با بیماران
- داشتن حس مهربانی و همدلی نسبت به بیماران
- دادن روحیه به بیماران علی الخصوص که بیشتر بیماران مبتلا به سرطان هستند
- اجتماعی / امدادگر
- عمل گرا / واقع گرا
- سنتی / منظم
- جزئی نگر
- قابل اعتماد
- نوع دوست
MBTI
INTP – با کمی نبوغ، منطقدانان میتوانند کاری بیابند که از نقاط قوت آنها نهایت استفاده را ببرد – از جمله خلاقیت، اشتیاق به ایدهها و روحیه نوآورانه. این ویژگیها، مانند بسیاری از موارد در مورد این تیپ شخصیتی، نادر هستند. در نتیجه، منطق دانان می توانند – با کمی تلاش – راه هایی برای برجسته شدن در طیف گسترده ای از زمینه ها پیدا کنند.
گرایش ها
فارغ التحصیلان این رشته که قصد ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر را دارند، می توانند برای مقطع ارشد و دکتری در رشته های مهندسی پزشکی، نانوتکنولوژی پزشکی، رادیوبیولوژی و حافظت پرتویی، زیست فناوری پزشکی، ارزیابی فناوری سلامت، انفورماتیک پزشکی، مدیریت خدمات بهداشتی درمانی مشغول به کار شوند.
همچنین علاقمندان این رشته برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در رشته های زیر اقدام نمایند :
- نانو تکنولوژی پزشکی
- فیزیک پزشکی
- مهندسی پزشکی
- رادیو بیولوژی و حفاظت پرتویی
- فناوری تصویربرداری پزشکی
- علوم تشریحی
- پدافند غیرعامل در نظام سلامت
دانشگاه های ایران در حوزه تکنولوژی پرتو درمانی
- دانشگاه علوم پزشکی تهران
- دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی – تهران
- دانشگاه علوم پزشکی بابل
- دانشگاه علوم پزشکی اراک
- دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور – اهواز
- دانشگاه علوم پزشکی سبزوار
- دانشگاه علوم پزشکی کردستان
دروس پایه و تخصصی :
دروس پایه :
فیزیک عمومی، آناتومی، فیزیولوژی انسانی، کمکهای اولیه و مراقبت از بیمار، اصطلاحات و کلیات پزشکی، بافتشناسی، آسیبشناسی.
دروس اختصاصی :
آناتومی سطحی بدن، فیزیک تشعشع و مواد رادیواکتیو، دستگاههای رادیوتراپی، تکنیکهای رادیوتراپی، اصول محاسبات و برنامهریزی در رادیوتراپی، رادیوبیولوژی و حفاظت در برابر پرتوهای یونساز، تکنیکهای رادیوگرافی، تکنیکهای پزشکی هستهای، کارآموزی بیمارستانی، کارورزی.
بازار کار رشته پرتو درمانی
همه افراد زمانی قصد تحصیل در رشته ای را دارند، اولین چیز به آینده شغلی آن رشته فکر می کنند که بازار کار این رشته در حال حاضر بهتر از رشته رادیولوژی است و فرد میتواند موقعیت های شغلی خوبی را در محیط هایی مانند بیمارستان ها، کلینیک ها تخصصی پرتو درمانی داشته باشند. اما یکسری از فارغ التحصیلان رشته تکنولوژی پرتو درمانی که دارای سرمایه خوبی هستند، نسبت به راه اندازی کلینیک های تخصصی اقدام می کنند که به دلیل وجود ابعاد بزرگ دستگاه های پرتودرمانی باید آن فضا بسیار بزرگ باشد.
سطح درآمد:
این رشته جزء محبوب ترین رشته های پیراپزشکی بین داوطلبان گروه تجربی است و میزان حقوق دریافتی با توجه به نوع محل کار این افراد که دولتی یا خصوصی باشد، سطج تحصیلات، سابقه کاری متفاوت است. اما طبق گزارش ها حداقل درآمد ماهانه برای رادیوتراپیست ها از 7 میلیون تا 15 میلیون درماه اعلام شده است.
مهاجرت
زمینه پرتودرمانی به سرعت در حال رشد، تغییر و بهبود است. افراد واجد شرایط برای تسهیل این پیشرفت مثبت و استفاده از دانش خود در مورد پرتودرمانی، کمک به افراد نیازمند می کنند . براساس آمار، نرخ رشد پیش بینی شده از سال های 2016-2026 برای اشتغال در زمینه پرتودرمانی 13 درصد است . این تقریباً دو برابر نرخ رشد متوسط در همه مشاغل است. هزاران موقعیت در بازار کار پرتودرمانی در سال های آینده برای افراد دارای آموزش درست ایجاد می شود.
دانشگاه واشبرن یکی از معروف ترین دانشگاه های جهان برای تحصیل در دوره آنلاین رادیو تراپی است و برای افرادی در نظر گرفته شده است که دارای مدرک تکنسین رادیولوژی در سطح کاردانی یا بالاتر و یا دارای گواهی RT (R) هستند. این دوره به صورت ۱۳ ماهه و در ۴۰ واحد آموزش داده می شود.
دانشگاه سینسینتی نیز یکی دیگر از دانشگاه هایی است که برنامه ای جامع و کامل را برای تحصیل در رشته پرتو درمانی به صورت آنلاین در نظر گرفته است و مخصوص افرادی است که مدرک کاردانی پرتودرمانی یا تصویر برداری پزشکی دارند. خوشبختانه کل این دوره به صورت آنلاین است و دانشجویان نیازی نیست که چندین واحد را به صورت حضوری به اتمام برسانند. حداقل نمره مورد نظر GPA برای اپلای در این دوره ۲.۵ است. فارغ التحصیلی از این برنامه به دانشجویان کمک می کند تا به موقعیت های شغلی بهتری دست یابند چرا که می توانند مهارت خود را در زمینه رادیوتراپی افزایش دهند.
بر خلاف بسیاری از مشاغل دیگر، حداقل صلاحیت بودن برای رادیوتراپی یک مدرک دانشگاهی است. به طور معمول ، برنامه تکمیل مدرک کاردانی فقط دو سال طول می کشد ، به دانشجویان این امکان را می دهد تا سرمایه گذاری خود را از زمان و هزینه حداقل کنند. این امر به پرتونگاران آینده دار این فرصت را می دهد تا هر چه سریعتر وارد بازار کار رو به رشد شوند.
حقوق پرتو درمانی بسیار عالی است. متوسط حقوق در کل مشاغل ایالات متحده 38.640 دلار است. متوسط حقوق حتی برای کمترین پرداختی 10 درصد پرستاران، حدود 56360 دلار است. برای تمام پرتونگاران، میانگین حقوق سالانه 82330 دلار است. این حقوق خیلی زیاد است، این حقوق ها با دستمزدهای سالانه یک مدیر اجرایی سطح بالا یا یک مدیر پروژه قابل مقایسه هستند، که هر دو به طور کلی نیاز به مجوز تحصیلی بیشتری نسبت به مدرک دانشگاهی دارند.
بهترین دانشگاه های مطرح دنیا در رادیوتراپی:
- کالج جامعه غربی ویرجینیا (VWCC)
- دانشگاه کارولینای شمالی – چپل هیل (UNC)
- مرکز پزشکی دانشگاه نبراسکا (UNMC)
- دانشگاه ورمونت (UV)
- دانشگاه علم و بهداشت اورگان (OHSU)
- دانشگاه ایالتی اوهایو در کلمبوس
- کالج فناوری پنسیلوانیا
- دانشگاه ایالتی آرمسترانگ
- کالج آماریلو
افراد مطرح و تاثیرگذار این رشته:
- لئوپولد فرویند : یک جراح اتریشی که چگونگی درمان یک خال گوشتی توسط پرتوهای اشعه ایکس را برای نخستین بار به انجمن پزشکی وین نشان داد.
- کمالالدین دهشیری بنیانگذار رشته مستقل رادیوتراپی و استاد بازنشسته کلینیکال انکولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران بود.