مددکاری اجتماعی

مددکاری اجتماعی یک حرفه کاربردی و رشته تحصیلی دانشگاهی است که توسعه و تغییر اجتماعی، انسجام اجتماعی و توانمندسازی و آزادسازی افراد را تسهیل می کند. اصول عدالت اجتماعی، حقوق بشر، مسئولیت جمعی و احترام به تفاوتها در مددکاری اجتماعی اساسی اند. مددکاری اجتماعی، با تکیه بر علوم اجتماعی، علوم انسانی و دانش بومی، افراد و ساختارها را در مقابله با چالشهای زندگی و ارتقاء رفاه و بهزیستی درگیر می کند. ویژگی متمایز مددکاری اجتماعی این است که همزمان به فرد و محیط و همچنین به عدالت اجتماعی توجه و تمرکز می کند. به عبارت دیگر، مددکاران اجتماعی علاوه بر بررسی عوامل درونی و روانی فرد به عوامل بیرونی مثل: محیط فردی، اجتماعی، خانوادگی، تاریخچه خانوادگی، روابط فرد با دیگران و… او نیز توجه دارند.
بعد از جنگ جهانی دوم، از سال ۱۹۶۰ به بعد، دولت‌ها به این نتیجه رسیدند که جامعه برای رفع نیازها و مشکلات خود در زمینه عملکرد اجتماعی، به یک فرد متخصص نیاز دارد.در واقع اتفاقاتی مانند: جنگ جهانی دوم و پیامدهای ناشی از آن(بی سرپرستی فرزندان)، گسترش شهرنشینی و شکل گیری کلان شهرها، وقوع بلایای طبیعی و پیامدهای آن، افزایش جمعیت، مهاجرت ها، توسعه قلمرو علوم پزشکی، ایجاد رویکرد های تازه به حل مشکلات، تحولات اقتصادی و اجتماعی، دگرگونی صنعتی و… باعث ضرورت شکل گیری خدمات مددکاری اجتماعی در جهان شد.

هدف از رشته مددکاری اجتماعی تربیت متخصصانی است که از عهده هر دو تکلیف توان بخشی و قادرسازی افراد از یک طرف و ایجاد تغییرات در محیط از طرف دیگر برآیند و خانواده را به عنوان میانجی و تعیین کننده این هدف متعالی که بهزیستی و رفاه جامعه می باشد آماده سازند و وظایف زیر را انجام دهند :

ایجاد سازگاری بین بهزیستی و به ورزی و رفاه اجتماعی افراد جامعه
بالا بردن اعتماد به نفس و خودباوری در افراد
ایجاد هماهنگی بین منابع مختلف اجتماعی اعم از منابع مادی و منابع انسانی
آموزش به افراد جامعه که نباید با شرایط آزاردهنده و غیر عادلانه سازش نماید بلکه برای تغییر سرنوشت خود باید همواره تلاش نمایند
ارائه خدمات حرفه ای به افراد و خانواده ها تا روابط اجتماعی سالم تر و موثرتری را دارا شده و قادر شوند با بهره گیری از استعدادها توانمندیها، امکانات درونی و بیرونی خود و جامعه به حداکثر رشد مادی و تعالی معنوی دست یافته و به صورت مستقل و خودکفا و با کارآیی بیشتر به زندگی خویش ادامه دهند.
توسعه و تعمیم خدمات مددکاری اجتماعی در جوامع مختلف به منظور تامین نیازهای اجتماعی، فرهنگی رفاهی
کمک به فرد برای درک محدودیتها و ظرفیتهای خودش
کمک به فرد برای درک انگیزه ها و محدودیتهای خودش
کمک به فرد برای درک بحران و فکر کردن به مشکلات خودش
کمک به فرد برای درک کردن خودش و دسته بندی و تعیین اولویتها
کمک به فرد برای درک آشنایی با منافع فردی و اجتماعی
کمک به فرد برای درک افزایش مقاومت وی در برابر مشکلات جدید
کمک به فرد برای داشتن قضاوتهای عادلانه و منصفانه نسبت به دیگران
کمک به فرد برای درک کنترل هیجانات عاطفی و روشهای صحیح بروز آنها
کمک به فرد برای توسعه تعادل در شخصیت و کاهش نگرانیها و اضطراب ها

ارائه خدمات مددکاری و مشاوره ای به خانواده ها به عنوان نخستین گروه جامعه به منظور حفظ تعادل و تعالی بخشیدن هر چه بیشتر وظایف اقتصادی ، مذهبی ، عاطفی ، اجتماعی ، فرهنگی تربیتی و سیاسی با استفاده از ارزش های کارگروهی و فردی
ارائه خدمات به خانواده ها تا قادر گردند به عنوان یکی از نهادهای اصلی جامعه نه تنها در پرورش اعضای خود مؤثر باشند ، بلکه بتوانند به عنوان عامل مؤثر در توسعه و تأمین بهزیستی جامعه نقش اساسی را ایفا کنند.
توان بخشی و قادر سازی خانواده جهت ایجاد تغییرات لازم در منابع و امکانات محیط برای پاسخگویی به نیازهای خود
توان بخشی و قادر سازی خانواده جهت مقابله با خطرها و آسیب های روانی – اجتماعی نظیر : اعتیاد ، بزهکاری جوانان که موجب اختلال سلامت خانواده و جامعه می گردد.
انجام دادن پروژه های تحقیقاتی به منظور طرح ها و برنامه هایی که موجب پیشگیری از مصائب و آسیب های روانی – اجتماعی شود و در سلامت جامعه تأثیر مثبت دارد.
مدیریت سازمان ها و نهادها
برنامه ریزی های رفاه اجتماعی و خانواده

توانایی ایجاد رابطه با افراد در سنین مختلف و با سابقه های متفاوت و جلب اعتماد آنها
رویکرد عملی و منعطف در کار
رعایت ادب، داشتن صبر و همدردی کردن با مراجعه کنندگان
فهم نیازهای گروه های مختلف افراد
طرز تفکر عادلانه و به دور از هر گونه پیشداوری و قضاوت
توانایی کار تیمی همراه با استفاده از ابتکار فردی
توانایی ارزیابی و درک موقعیت ها و انجام عمل مناسب
پشتکار داشتن در مواجهه با شرایط سخت و چالشی
مدیریت زمان و سازماندهی مناسب
دارای روحیه‌ای‌ قوی‌ باشد تا بتواند مشکلات‌ و معضلاتی‌ را که‌ در زندگی‌ انسان‌ها می‌بیند، تحمل‌ کند
رازداری : حفظ اسرار یک مددجو ویژگی مهم یک مددکار می باشد. تا مددجو اعتماد بیشتری به مددکار پیدا کند و رابطه بهتری با وی برقرار کند.

اجتماعی
امدادگر
قابل اعتماد
صادق
همراه و یاری گر
سازگار و انعطاف پذیر

امکان ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع دکتری وجود دارد. در مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری این رشته هم در وزارت علوم و هم در وزارت بهداشت و درمان کشور ارائه می گردد و در سایر رشته های گروه بهداشت و درمان مانند سلامت سالمندی و … فارغ التحصیلان کارشناسی این رشته می توانند شرکت کنند.

این رشته در مقاطع ارشد و دکتری وزارت بهداشت و درمان کشور و دوره دکتری وزارت علوم بدون گرایش می باشد.

گرایش های مقطع کارشناسی ارشد وزارت علوم :

مددکاری اجتماعی
مدیریت خدمات اجتماعی

پذیرش در برخی دانشگاه های مقطع ارشد با شرایط خاص و دارای مصاحبه می باشد.

رشته مددکاری اجتماعی در زیرگروه 5 رشته تجربی می باشد

رشته‌ مددکاری اجتماعی‌ از جمله رشته‌هایی‌ است‌ که‌ داوطلبان‌ هر سه‌ گروه‌ آزمایشی‌ علوم‌ ریاضی‌ و فنی‌، علوم‌ تجربی‌ و علوم‌ انسانی‌ می‌توانند آن‌ را انتخاب‌ کنند همچنین‌ دانشجویان‌ این‌ رشته‌ باید در دوران‌ تحصیل‌ 24 واحد کارورزی‌ و پس‌ از فارغ‌التحصیلی‌ 2 سال‌ طرح‌ بگذرانند. این‌ دو ویژگی‌ رشته‌ فوق‌ را متمایز ساخته‌ است‌
فارغ التحصیلان رشته مددکاری اجتماعی در صورت دارا بودن سرمایه و شرایط لازم، می توانند به بهزیستی شهرستان خود مراجعه کنند و برای اخذ پروانه تاسیس کلینیک اقدام کنند. هم اکنون حداقل مدرک مورد نیاز برای تاسیس کلینیک مددکاری اجتماعی: دارا بودن مدرک کارشناسی و حداقل ۲ سال سابقه کار در مراکز دولتی یا غیردولتی می باشد.
ساعت کاری مددکار اجتماعی به صورت تمام وقت است. البته گاهی در شب ها و تعطیلات نیز باید در دسترس باشد. وقتی در بیمارستان ها و مراکز مشاوره استخدام است، گاهی باید به صورت شیفتی کار کند.

دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی – تهران
موسسه غیر انتفاعی علامه فیض کاشانی – کاشان
موسسه غیر انتفاعی حکمت رضوی – مشهد
موسسه غیر انتفاعی حکیم طوس – مشهد
دانشگاه پیام نور استان سمنان – مرکز سمنان
دانشگاه پیام نور استان مازندران – مرکز رامسر
دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان

پذیرش در دانشگاه پیام نور ، غیرانتفاعی و دانشگاه آزاد بر اساس سوابق تحصیلی می باشد.

دروس پایه و اصلی :

مبانی‌ جامعه‌شناسی‌ ، مبانی‌ روانشناسی‌، ریاضیات‌ پایه‌، مددکاری اجتماعی و اخلاق حرفه ای‌، آمار مقدماتی‌، مبانی‌ رفاه‌ اجتماعی‌، مبانی جمعیت‌شناسی‌، مبانی‌ مردم‌شناسی‌، گزارش نویسی در مددکاری اجتماعی‌، اصول‌ علم‌ اقتصاد، مبانی حقوق‌، مبانی‌ مدیریت‌، اصول‌ علم‌ سیاست‌، کاربرد کامپیوتر‌

دروس تخصصی:

مبانی مددکاری اجتماعی ، اصول مشاوره و راهنمایی ، مددکاری‌ فردی‌ ، آشنایی‌ با حرفه‌ مددکاری اجتماعی‌، اصول توانبخشی ، کاربرد جامعه شناسی در مددکاری اجتماعی ، حقوق خانواده ، روانشناسی رشد ، نهاد خانواده ، آسیب شناسی روانی ، بهداشت روانی ، پویایی‌ گروهی‌، مددکاری اجتماعی‌ گروهی 1و2 ‌، توانبخشی و توانمندسازی‌ گروه‌های‌ خاص‌، کارورزی‌ مددکاری‌ اجتماعی فردی 1و2 ، روانشناسی‌ اجتماعی‌‌، مددکاری‌ جامعه‌ای 1و2‌ ، کارورزی‌ در مددکاری‌ اجتماعی گروهی‌ ، کارورزی‌ مددکاری‌ اجتماعی جامعه‌ ای و…

فارغ‌التحصیلان‌ این‌ رشته‌ به‌ دلیل‌ تجربه‌ ناشی‌ از 24 واحد کارورزی‌ در 6 واحد مستقل‌ و 2 سال‌ طرح‌ در سازمان‌ها و مؤسسه‌های‌ دولتی‌، از موقعیت‌ شغلی‌ مناسبی‌ برخوردار هستند. در واقع‌ هر جایی‌ که‌ اداره‌ رفاه‌ یا امور اجتماعی‌ هست‌، مددکار اجتماعی‌ می‌تواند در آنجا حضور داشته‌ و مسؤولیتی‌ را بر عهده‌ بگیرد. در نتیجه‌ فارغ‌التحصیلان‌ این‌ رشته‌ مشکل‌ اشتغال‌ ندارند. اما با وجود مزیت‌های‌ این‌ رشته،‌ باید پذیرفت‌ که‌ رشته‌ مددکاری‌ با مشکلاتی‌ نیز گریبان گیر است‌ که‌ در این‌ میان‌ گمنام‌ بودن‌ رشته‌ مددکاری‌ در جامعه‌ و حتی‌ در بین‌ جوانان‌ و داوطلبان‌ کنکور مشکل‌ بسیار بزرگی‌ است‌.

مراکز محل فعالیت غیر مستقل :

موسسات خیریه NGO
موسسات دولتی
پرورشگاه ها
مدارس
بیمارستان ها
اورژانس اجتماعی
زندان ها
بازپروری
کانون اصلاح و تربیت
مراکز درمان اعتیاد
مراکز نگهداری از افراد بی سرپرست
سازمانهای رفاهی، حمایتی امدادی و توانبخشی

مراکز محل فعالیت مستقل:

مراکز مشاوره ی مراجعان خصوصی (تاسیس کلینیک مددکاری اجتماعی)

سطح درآمد :

مددکاران اجتماعی که در بخش های دولتی مشغول به کار هستند، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کنند. آنهایی که در سازمان ها و مراکز خصوصی استخدام شده اند، با توجه به میزان دانش، مهارت، تجربه و توافق صورت گرفته با کارفرما، درآمدهای متفاوتی دارند. مددکاران اجتماعی که خود کلینیک دارند نیز با توجه به میزان فعالیت و تعداد مددجوها، درآمدهای مختلفی کسب می کنند.

رشته مددکاری اجتماعی (Social Work) ، حرفه‌ای است که با افراد، خانواده‌ها، گروه‌ها و جوامع در جهت ارتقای عملکرد اجتماعی و رفاه عمومی فعالیت می‌کند. مددکاری اجتماعی مربوط به مشکلات فردی و شخصی است، اما همچنین با مسائل اجتماعی گسترده‌تری مانند فقر، بیکاری و خشونت خانوادگی نیز ارتباط دارد. حقوق بشر و عدالت اجتماعی، پایه و اساس این رشته است. این رشته در بسیاری از دانشگاه های دنیا در کشورهایی مانند کانادا ، انگلستان ،استرالیا ، آمریکا و … ارائه می گردد.

برخی از دانشگاه های ارائه دهنده این رشته در جهان :

University of Michigan–Ann Arbor
Washington University in St. Louis
Columbia University
University of Pennsylvania
The University of Hong Kong
National University of Singapore
University of Georgia

ستاره فرمانفرمائیان : بنیان گذار رشته مددکاری اجتماعی در ایران می باشد. دانشگاه هاروارد نام ستاره فرمانفرمائیان را به عنوان یکی از زنان پیشرو در علم مددکاری در لیست «زنان تأثیرگذار تاریخ آمریکا» قرار داده‌است. او خاطرات زندگی و کار حرفه‌ای خود را در کتابی با عنوان «دختری از ایران» منتشر کرد که این کتاب در ایران بارها تجدید چاپ شد.

کتاب هنرانتخاب
سایت “ای-استخدام”
سایت “مسیر ایرانی”
سایت “3گام”
کتاب معرفی رشته های سازمان سنجش
سایت ویکی پدیا فارسی و انگلیسی
سایت خبرنامه دانشجویان ایران
سایت گزینه 2

مددکاری اجتماعی

درباره گروه آموزشی مشاوره ای راعی