علوم آزمایشگاهی

رشته علوم آزمایشگاهی یکی از شاخه های پرطرفدار علوم پزشکی می باشد. این رشته به دلیل نقش آن در تشخیص، درمان، پیشگیری و پیگیری بیماری های مختلف بسیار تاثیرگذار در زمینه بهداشت و کاهش هزینه های درمانی و زمان است. این رشته بیشتر با آنالیز آزمایشگاهی خون، مایعات و بافت های بدن انسان سرو کار دارد.
این رشته به موازات پیشرفت علوم پزشکی و گسترش دامنه روش های تشخیصی؛تجهیزات آزمایشگاهی بسیار پیشرفت کرده بطوری که امروزه شاغلین این رشته از دستگاه های الکترونیکی و اتوماتیک بسیار دقیق و حساس برای انجام آزمایشات مختلف بهره میگیرند .
این رشته با نام مدیکال تکنولوژی در دانشگاه های جهان آموزش داده می شد و در سال 1976 Credentialing Agency National آنرا به Medical Laboratory Sciences تغییر داد. در ایران دوره کارشناسی پیوسته علوم آزمایشگاهی از سال 1347 در دانشگاه های تهران ، شیراز ، اصفهان و … تاسیس گردید

هدف:

هدف از این رشته  تربیت افرادی است که بتوانند در آزمایشگاهای بالینی بیمارستان ها و آزمایشگاه های مراکز بهداشتی و با دانش اختصاصی که آموخته اند و با به کارگیری دستگاه های الکترونیکی پیچیده و روش های متعدد؛ آزمایشات مختلف را روی خون و یا دیگر مایعات و انساج بدن انجام دهند. و با استفاده از نتایج به دست آمده از این آزمایشات،پزشک را در تشخیص بیماری، روند درمان و حفظ سلامت جامعه یاری کند.

بازه:

• خواندن نام کامل و کوتاه کلیه آزمایشات تشخیصی روتین واختصاصی در نسخه پزشکان
• انجام صحیح خونگیری و نمونه گیری و رعایت شرایط لازم برای هر آزمایش
• داشتن اطلاعات کافی از آزمایشات اورژانس
• مراقبت از بیمار در حین نمونه گیری و پس از آن
• رعایت کلیه اصول اخلاقی و بهداشتی در حین نمونه گیری
• کنترل شرایط بیمار از نظر آمادگی های قبل از نمونه گیری (شامل ناشتا بودن )
• رعایت نمودن زمان صحیح انجام هر آزمایش وشرایط نگهداری وذخیره نمونه ها
• انجام آزمایشات اورژانس وگزارش سریع آن به مسئول فنی آزمایشگاه
• بررسی وکنترل نتایج بدست آمده برای حصول اطمینان وتطبیق با سیر نتایج آزمایشات هر  بیمار
• عمال روش های کنترل کیفی وثبت نتایج در دفاتر مخصوص و رسم نمودارها
• ارتباط با بیمار و همراهان
• گزارش آزمایشات به شیوه مناسب به مسئول فنی آزمایشگاه

توانایی:

• نداشتن حساسیت به نمونه های خون، مدفوع و ادرار
• علاقه مندی به دروس زیست و شیمی
• دقت کافی و بالا در زمان بسیار کم
• اخلاق و صبر کافی
• آمادگی روحی و بدنی و سلامت جسمانی

 

ویژگی های شخصیتی

• پژوهشگر / علمی
• واقع گرا / عملگرا
• جزئی نگر
• قابل اعتماد

 

MBTI

ENTP-  هر شغلی اجازه نمی دهد این سطح از قدرت مغز افسارگسیخته باشد، اما کسانی هستند که چیزی جز: کارآفرینی، مهندسی، حتی بازیگری و عکاسی را نمی طلبند. تا زمانی که مناظره کنندگان در مورد نقاط قوت و ضعف خود با خود صادق باشند، می توانند در بیشتر مشاغلی که نیاز به یک خط فکری جدید دارد، پیشرفت کنند.

 

گرایش ها

رشته علوم آزمایشگاهی در ایران تا مقطع دکترا به صورت ناپیوسته تدریس می شود. فردی که از دانشگاه فارغ التحصیل می شود میتواند خون بگیرد همچنین با زمینه‌های خون شناسی، ایمنی شناسی، بیوشیمی بالینی، ژنتیک، بافت شناسی، باکتری شناسی، انگل شناسی و قارچ شناسی آشنا است.

کسی که مدرک دکتری علوم آزمایشگاهی را گرفته است و خود می خواهد مجوز تاسیس آزمایشگاه بگیرد باید در آزمون دوره کلینیکال پاتولوژی شرکت کند و در صورت قبولی یک دوره بالینی دو ساله دارد. بعد مجوز تاسیس آزمایشگاه طبی می گیرد.

همچنین برای هزینه تاسیس هم اکنون بسیاری شرکت ها  وسایل و تجهیزاتی که برای راه اندازی لازم است را به صورت قسطی در اختیار متخصصان علوم آزمایشگاهی می گذارند و آن ها کم کم  بعد از کسب درآمد قسط ها را پرداخت می کنند.

 باید توجه کرد که این رشته بیشتر به جنبه تشخیصی تکیه دارد و کمتر با بیمار برخورد پیدا می کند. فارغ التحصیلان مقاطع بالاتر از کارشناسی امکان تدریس در دانشگاه های پزشکی را هم دارند. امکان ادامه تحصیل تا مقطع دکتری با گرایش های بیوشیمی ، انگل شناسی، سم شناسی، دارو شناسی، بیوشیمی، باکتری شناسی، ایمنی شناسی، باکتری شناسی، میکروب شناسی وهماتولوژی وجود دارد.

گرایش های مقطع کارشناسی ارشد :

• بیوشیمی بالینی
• زیست فن آوری پزشکی
• ژنتیک انسانی
• ایمنی شناسی
• خون شناسی آزمایشگاهی و بانک خون (هماتولوژی)
• قارچ شناسی پزشکی
• میکروب شناسی پزشکی
• ویروس شناسی پزشکی
• انگل شناسی

 

گرایش های مقطع دکتری :

• زیست فن آوری پزشکی
• بیوشیمی بالینی
• ژنتیک انسانی
• ایمنی شناسی پزشکی
• خون شناسی آزمایشگاهی و علوم انتقال خون
• قارچ شناسی پزشکی
• انگل شناسی
• ویروس شناسی پزشکی

دانشگاه های ایران در حوزه علوم آزمایشگاهی

•  دانشگاه علوم پزشکی تهران
• دانشگاه علوم پزشکی ایران
• دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی- تهران
• دانشگاه علوم پزشکی البرز-کرج
• دانشگاه علوم پزشکی شیراز
• دانشگاه علوم پزشکی قزوین
• دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
• دانشگاه علوم پزشکی سمنان

دروس پایه وتخصصی

دروس پایه:

فیزیک عمومی و آزمایشگاه فیزیک عمومی – فیزیولوژی نظری و فیزیولوژی عملی – فیزیک حیاتی- شیمی عمومی و آزمایشگاه شیمی عمومی – بافت شناسی نظری و آزمایشگاه بافت شناسی – بیوشیمی عمومی و آزمایشگاهی بیوشیمی عمومی – بهداشت عمومی و اپیدمیولوژی – روانشناسی عمومی – زیست شناسی سلولی و مولکولی – کامپیوتر- آناتومی نظری – آناتومی عملی – آمار حیاتی

دروس تخصصی:

بیوشیمی پزشکی1 و آزمایشگاه بیوشیمی پزشکی1 – اصول ایمنی و حفاظت در آزمایشگاه – خون شناسی1 و آزمایشگاه خون شناسی1 – میکروب شناسی عمومی و آزمایشگاه میکروب شناسی عمومی – اصول فنی و نگهداری تجهیزات آزمایشگاهی – انگل شناسی1 (کرم ها) و آزمایشگاه انگل شناسی1 -ایمونوهماتولوژی و آزمایشگاه ایمونوهماتولوژی – ایمنی شناسی پزشکی و آزمایشگاه ایمنی شناسی پزشکی هورمون شناسی و آزمایشگاه هورمون شناسی – ویروس شناسی پزشکی و آزمایشگاه ویروس شناسی پزشکی – قارچ شناسی پزشکی و آزمایشگاه قارچ شناسی پزشکی – انگل شناسی2 (تک یاخته و حشره شناسی پزشکی) و آزمایشگاه انگل شناسی2 – خون شناسی2 و آزمایشگاه خون شناسی2 – آسیب شناسی عمومی و آزمایشگاه آسیب شناسی عملی – اصول مدیریت و قوانین آزمایشگاه – روش های کنترل کیفی در آزمایشگاه های بالینی – بیوشیمی پزشکی2 و آزمایشگاه بیوشیمی پزشکی2 – باکتری شناسی پزشکی و آزمایشگاه باکتری شناسی پزشکی – فارماکولوژی – آشنایی با بیماری های داخلی – سم شناسی و آزمایشگاه سم شناسی – ژنتیک پزشکی – سمینار- متون انگلیسی و ترمینولوژی پزشکی

 

بازار کار رشته علوم آزمایشگاهی

رشته علوم آزمایشگاهی نیز مانند بیشتر رشته های گروه علوم پزشکی بازار کار مناسبی دارد و فردی که در این رشته تحصیل می کند می تواند به شاغل شدن در بیمارستانها آزمایشگاهها و مراکز درمانی امیدوار باشد. مراکزی که میتوانند مشغول به کار شوند:

• آزمایشگاه‌های بالینی بیمارستان های دولتی و خصوصی
• آزمایشگاه‌های مراکز بهداشتی درمانی
• آزمایشگاه‌های تشخیص طبی خصوصی و غیر خصوصی
• انستیتوها و مراکز تحقیقاتی و آموزشی
• کارخانه‌های تولید وسایل و مواد آزمایشگاهی
• شرکت های پخش فراورده‌های بیولوژیکی و آزمایشگاهی
• پزشکی قانونی
• سازمان انتقال خون

همچنین  متخصصان آزمایشگاه‌های پزشکی در مراکز پزشکی مانند کلینیک ارتش یا آزمایشگاه‌های بیمارستان کار می‌کنند. آن‌ها برای کار با نمونه‌های عفونی و همچنین موادی که سوزآور هستند یا بخار تولید می‌کنند آموزش دیده اند. بنابراین، آن‌ها باید از روش‌های مناسب برای کنترل عفونت و استریل کردن تجهیزات برای کاهش خطر آلودگی پیروی کنند. متخصصان آزمایشگاه‌های پزشکی برای محافظت از ماسک، دستکش و عینک استفاده می‌کنند. علاوه بر این، پرسنل آزمایشگاه‌های پزشکی ممکن است نیاز به ایستادن برای مدت طولانی و همچنین بلند کردن یا جابجایی بیماران برای جمع‌آوری نمونه برای آزمایش داشته باشند.

سطح درآمد:

رشته علوم آزمایشگاهی سال‌ها است که از حقوق و درآمد خوبی برخوردار هستند خصوصا اگر در بیمارستان‌ها یا آزمایشگاه‌های دولتی مشغول به کار شوند. از چند سال قبل نیز به فارغ‌التحصیلان این رشته که در آزمایشگاه‌ها کار می‌کنند، مبلغی هم به دلیل خطرپذیر بودن این شغل پرداخت می‌شود.

میانگین دستمزد متخصصان آزمایشگاه بالینی در ایالات متحده از تاریخ 70,071 دلار است، اما محدوده حقوق معمولاً بین 56,641 تا 80,403 دلار است.

مهاجرت

به دلیل ارتباط نزدیکی که رشته علوم آزمایشگاهی با رشته های زیست شناسی و شیمی دارد، افرادی که قصد اپلای در رشته علوم آزمایشگاهی در دانشگاه های خارج از کشور را دارند، باید نمرات بالایی در دروس شیمی و زیست شناسی داشته باشند. تکنسین هایی که در آزمایشگاه کار می کنند حداقل به مدرک کاردانی نیاز دارند. اما می توانند برای پیشرفت شغلی خود در مقاطع بالاتر نیز مانند کارشناسی ارشد و تحصیلات تکمیلی اپلای کنند. افراد در رشته علوم آزمایشگاهی با رشته های شیمی، میکروبیولوژی، هماتولوژی، ایمونولوژی، آناتومی، ژنتیک و سایر موضوعات مشابه آشنا می شوند.

در حال حاضر ۳ انجمن بزرگ در آمریکا برای علاقه مندان به حوزه آزمایشگاه بالینی وجود دارد. این انجمن ها شامل انجمن تحلیل گران زیستی آمریکا (AAB)، انجمن تکنسین های پزشکی آمریکا (AMT) و انجمن آسیب شناسی بالینی آمریکا (ASCP) است که هرکدام از این انجمن ها مدارک معتبری را در حوزه شیمی، هماتولوژی، ایمونولوژی و میکروبیولوژی ارائه خواهند داد.

دوره های تحصیلی علوم آزمایشگاهی در مقطع کارشناسی معمولا به صورت ۴ ساله ارائه می شود. بسیاری از کشورها، مراکزی برای تائیدیه مقاطع و مدارک تحصیلی دانشجویان دارند؛ به عنوان مثال افرادی که در رشته علوم آزمایشگاهی در کشور استرالیا تحصیل می کنند، مدرک آن ها باید توسط AIMS‌ (موسسه علمی پزشکی استرالیا) تائید شود.

دانشگاه های مطرح دنیا در این رشته :

• Michigan State University
• University of North Carolina at Chapel Hill
• University of Cincinnati-Main Campus
• George Washington University
• The University of Utah
• University of Vermont

 

 

افراد مطرح و تاثیرگذار این رشته:

• دکتر عبدالرضا وارسته: دکتر وارسته موسس انستیتو وارسته در سال ۱۳۷۲، از بنیانگذاران پژوهشکده بوعلی دانشگاه علوم پزشکی مشهد سال ۱۳۷۶ ، از موسسین آزمایشگاه تشخیص طبی پردیس در سال ۱۳۷۹، از موسسین مرکز تحقیقات ایمونولوژی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد سال ۱۳۷۸ است . وی عضو انجمن آلرژی آکادمی اروپا،عضو انجمن ایمونولوژی ایران هستند.
• دکتر مسعود سلیمانی: دکتر مسعود سلیمانی، دارای دکترای تخصصی هماتولوژی آزمایشگاهی و بانک خون از دانشگاه تربیت مدرس جزو دانشمندان برتر جهان در سال ۲۰۱۵ و استاد برگزیده کشوری، هم اکنون استاد ‌‌‌تمام گروه هماتولوژی این دانشگاه می باشند. ایشان با تالیف بیش از ۱۲ جلد کتاب و نیز بیش از ۵۵۰ مقاله معتبر، در زمره‌ی دانشمندان شاخص بین المللی در زمینه تحقیقات سلول های بنیادی، مهندسی بافت و سلول درمانی هستند.