چه عواملی استرس ایجاد میکنند؟

چنانکه گفته شـد، اسـترس احسـاس فشـاری است که به دنبـال رویارویی با موانع و چالش ها در زندگیمان احسـاس میکنیـم. البته فقـط موانع و چالش ها اسـترس زا نیسـتند، بلکـه بسـیاری از تغييـرات مثبـت و منفی کـه در زندگیمان رخ میدهـد، میتوانند اسـترس تولید کننـد؛ مانند پرداخت مالیات، تصادف، امتحاناتی مانند کنکور، مهاجرت داوطلبانه، ازدواج ، ترفيع درجه و… عواملـی که اسـترس ایجـاد میکنند، عوامل اسـترس زا یا استرسور نامیده میشـوند؛ که به دو گروه عوامل استرسزای درونی و بیرونی تقسـیم میشوند.

عوامل استرس زای بیرونی :

همـۀ تغییرات مثبـت و منفی زندگی، اسـترس زا به شـمار میرونـد و عوامـل اسـترس زای بیرونی نامیده می شـوند. ایـن سـؤال پیـش می آید کـه چرا تغییـرات مثبـت مانند ازدواج یـا بچه دار شـدن اسـترس ایجاد میکننـد. اتفاقات و رویدادهـای مثبت بـه این دلیل اسـترس آورند که مسـتلزم سـازگار شـدن دوبارۀ فرد با شـرایط جدیدند و این امر انرژی زیـادی میطلبد.

مواردی از عوامل استرس زا: مرگ یکی از اعضای خانواده، طلاق، زندانی شدن، از دست دادن شغل، بارداری خواسته یا ناخواسته، بیماری خطرناک، مشکلات اداری با همکاران، شکست تحصیلی، درگیری در خانواده، کشمکش با همسر، فرار فرزند از منزل، ازدواج، بچه دار شدن، بازنشستگی، یائسگی، نخوردن غذای کافی برای مدت طولانی و خستگی بیش ازاندازه براثر کار زیاد.

افراد معمولا به اسـترسهای جزئی روزانه عـادت میکنند و درصدد تغييـر آن برنمی آیند.

عوامل استرس زای درونی :

گاهـی اوقـات اسـترس از طـرز تفكـر فـرد و خصوصیـات شـخصیتی او ناشـی میشـود ماننـد کمالگرایـی، سـبک زندگـی ناسـالم، تعارض هـای درونـی و فقـدان مهارتهـای مقابله ای.

مقابله با استرس چند مرحله دارد؟

برای مقابله با استرس باید سه مرحله را پشت سر گذاشت.

در مرحلۀ اول باید عوامل ایجادکنندۀ استرس را شناسایی کنیم.

برای این كار فهرستی از رویدادهایی که در حال حاضر در زندگیمان استرس ایجاد میکنند، تهیه کنیم.

مانند شروع ترم تحصیلی، قبولی در رشته دانشگاهی، تغییر محل زندگی.

مرحلۀ دوم را به بررسی روش یا سبک مقابله ای خود دررویارویی با استرس اختصاص میدهیم.

به عبارتی باید ببینیم به چه روشهایی به استرس واکنش نشان میدهیم. اینکه آیا سبک مقابلۀ ما در رویارویی با استرس سالم است یا ناسالم؟ برای مثال مصرف سیگار، پرخوری، تعلل و پرخاشگری از سبک های مقابله ای ناسالم به شمار میروند، درحالیکه ورزش، مدیریت زمان، ایجاد تعادل بین کار و لذت و رویارویی با مسائل از روشهای سالم برای مقابله با استرس به شمار میروند.

در مرحلۀ سـوم، یعنی پس از شناسـایی عوامل اسـترس زا و سـبک مقابله ای خود، دسـت بـه عمل میزنیـم و با کمک راهبردهـای رفتاری و شـناختی با اسـترس مقابلـه میکنیم. بـرای این کار ابتـدا باید:

1. به واکنشهای جسمانی خود مانند داغ شدن، تعریق، تنفس سطحی، افزایش ضربان قلب و نبض توجه کنیم و از واکنش های هیجانی خود در برابر استرس مانند احساس خشم، آزردگی، افسردگی و اضطراب آگاه شویم.
2. ببینیم چه چیزهایی را باید تغییر دهیم؛ واکنش های جسمانی یا هیجانی، واکنشهای رفتاری یا افکار درونی؟
3. سبک های مقابله ای سالم را به کارگیریم (برای مثال حل 3 مسئله برای حل مشکالت شخصی، حل تعارض برای حل مشکالت بین فردی و فن آرمیدگی برای کنترل تنش جسمانی). حتی زمانی که استرسی اندک را تجربه میکنیم، سعی کنیم این سبک های سالم را به کارگیریم. این کار ما را برای مقابله با استرس های عمده آماده می کند.