وابستگی افراطی به فضای مجازی
وابستگی افراطی به فضای مجازی
همزمــان بــا دسترســی روزافــزون و گســترده افــراد بـه فضاهـای مجـازی، شـاهد نوع جدیـدی از وابسـتگی (اعتیـاد) یعنی وابسـتگی اینترنتی یا وابستگی بــه فضــای مجــازی هســتیم کــه موضــوع رو بــه رشــد عصــر ارتباطــات اســت.
ایــن فضاهــا هــم به عنــوان فرصــت محســوب میشــود و هــم نوعــی تهدیــد میباشــد، افراد ســاعات زیــادی از روز را در حــال اســتفاده از وب هــای اطــلاع دهنـده، مفیـد، دارای منابـع غنـی پژوهشـی و در عیـن حــال ســرگرم کننده هســتیم.
امــا بــرای بســیاری از مردمــی کــه بــه آن وابســته اند، ایــن منافــع در حــال تبدیــل شــدن بــه آســیب ها و نابهنجاری هــای روانــی و رفتــاری اســت.
درواقــع اســتفاده صحیــح و کنترل شــده از فضاهــای مجــازی خیلــی مثبــت و مفیــد می باشــد امــا زمانــی نگــران کننــده اســت کــه اســتفاده زیــاد از ایــن منابــع فـرد را از زندگـی عـادی خود دور سـازد و مشـکلاتی برای وی و اطرافیـان بـه وجـود آورد. در ایـن مقاله بــه برخــی تبعــات اســتفاده اعتیادآمیــز از اینترنــت و فضـای مجـازی میپردازیــم.
وابستگی به فضاهای مجازی چیست؟
همانند تمامی انواع دیگر وابسـتگی، اینگونه وابستگی نیـز با علائمی همراه اسـت همچون، اضطراب، افسـردگی، کج خلقـی، بی قـراری، تفكرهـای وسواسـی، كناره گیـری، اختلالات عاطفـی، و از هم گسـیختگی روابـط اجتماعی.
وابسـتگی بـه اینترنـت و فضاهـای مجـازی، انسـانها را بـه افـرادی رهاشـده تبدیـل كـرده
و بـر روابـط اجتماعی آنـان تأثیـر میگـذارد.
در نتیجـه اسـتفاده بیـش از حـد از ایـن فضاها، بهروری و بـازده كاری در تمامی زمینه هـا به ویـژه تحصیـل، پاییـن می آیـد.
بـا تأخیر بـه مدرسه یا دانشـگاه یـا محـل كار میروند و دچـار کـم کاری و عدم تمرکـز در کلاس درس میشـوند. عـدم تحـرك جسـمی و چاقـی به همـراه علائمی چـون درد كمر، پشـت و ماهیچه، از دیگـر تبعـات این مسـئله اند.
حتی در صـورت کناره گیـری از اینترنـت و فضاهـای مجـازی، دچـار علائـم اختلال میشـوند.
در توضیح این مسـئله كه چرا مـردم به گونه ای اعتیادآور از فضاهـای مجـازی اسـتفاده میكنند، برخی کارشناسـان معتقدنـد که علـت گرایش افراد به اسـتفاده اعتیـادآور به فضاهـای مجازی، تمایل آنها به دوری گزیدن از مشـكلاتی اسـت كه در زندگی شـخصی بـا آنها مواجه اند. بـه عبارتی، افراد برای اینكه از دسـت مشكلات زندگی فرار كنند، به این فضاهـا روی می آورنـد. ایـن افـراد اغلب یـك ”زندگی دوم یـا یـك زندگی مجازی“ بـرای خود میسـازند و راهی برای فرامـوش كردن مشکلاتشـان در اینترنت جسـتجو میکنند.
پاداش هایـی كه فـرد از این رفتار میگیرد: فـرار از واقعیت، رسـیدن به عشـق، دوسـتی و سـرگرمی های زیاد می باشـد و چنانچـه فـرد در زمان هـای آتـی نیـز بـه ایـن پاداش ها احسـاس نیاز كنـد به اینترنـت روی خواهد آورد و در نتیجـه، این روند تقویت شـده و چرخـه همچنان ادامه پیـدا میکند.
در نهایـت از دیگـر دلایـل اسـتفاده اعتیـادی از فضاهـای مجـازی، مـوارد ذیـل میباشـد:
- تغییـر شـدید در وضع روحـی _ روانی و خلـق و خوی فردی،
- بریـدن از زندگـی واقعـی،
- نارضایتـی از زندگـی تحصیلـی، خانوادگی، زناشـویی، فشـار کاری و درسـی
- مشکالت مالی، عـدم امنیـت
- اضطـراب و دعواهـای خانوادگـی
- و در نهایت فـرار از واقعیت.
عوارض وابستگی افراطی به فضاهای مجازی:
- عــدم مشــارکت در برنامه هــای درســی و در نهایــت افــت تحصیلــی
- افسردگی، گوشه گیری، اختلال در الگوی خواب و تغذیه
- فرامـوش کردن مسـئولیت های خانوادگی
- شکسـت در ازدواج و بی ثباتـی در روابـط خانوادگی
- درگیـری بیـش از حـد در روابـط مجازی و دور شـدن از روابـط واقعی
- سسـتی در روابـط اجتماعی فرد با دیگـران و اختلال در مهارت هـای زندگی واقعی
- عدم تحرک جسمی و در نتیجه مشکلات جسمی همچون کمر درد، سردرد، کاهش قدرت بینایی چشم و…
راهکارهای مبارزه با وابستگی افراطی به فضای مجازی
بـر اسـاس نظریـه كنتـرل اجتماعـی، ابعـاد اصلـی پیونـد اجتماعـی عبارتنـد از:
١ .دلبستگی و علاقه به دیگران
٢ .تعهد به خانواده ، شغل، دوستان
٣ .مشـغولیت و مشـاركت مـداوم در فعالیتهای زندگی، كار و خانوادگی
- اعتقـاد بـه ارزش هـا و اصـول اخلاقـی گروه یـا جامعه.
ضعـف هر یـك از این چهار بعـد پیوند اجتماعـی در فرد میتوانـد موجـب بـروز رفتارهـای انحرافـی در او شـود.
اگـر اعتیـاد به ایـن فضاها را یـک رفتار انحرافـی بدانیم در نتیجـه تقویـت هـر کـدام از ایـن ابعـاد میتوانـد در درمان سـریعتر این مشـکل کارسـاز باشـد.
بهتریـن راه درمـان پیشـگیری اسـت.
بـا کاهـش سـاعات اسـتفاده از این فضاها، افزایش سـاعات مراوده با دوستان و خانواده ، درگیر شدن در فعالیتهای مدرسه و دانشـگاه و برنامه ریـزی مناسـب و هدفمنـد میتـوان از غرق شـدن در یـک دنیای مجـازی و بـه دور از واقعیـت جلوگیری کند.
فرامـوش نکنیـد که درمـان این اختلال نیـز همانند دیگر اختلالات روانشـناختی باید با شـناخت و آگاهـی از آنچه باعـث پناه آوردن شـما بـه فضاهای مجازی شـده صورت گیـرد.
پس در صـورت مشـاهده علایم اختلال در زندگی روزانـه براثـر اسـتفاده بیش از حـد از این فضاهـا حتما به روانشـناس مراجعـه کنید.
- admin
- دی 20, 1401
- 8:58 ق.ظ
