مهندسی نفت
- تعریف
رشته مهندسی نفت یکی از رشته های مرتبط با حوزه انرژی محسوب می‌شود و هدف نهایی آن تأمین نیازهای انرژی صنایع و مصارف خانگی و خودروسازی و غیره است.مهندسی نفت کاربرد دانش، فناوری، ریاضیات و اقتصاد در فرایند اکتشاف، استخراج، برآورد مخزن و توسعه نفت، گاز و سایر ترکیبات هیدروکربنی از مخازن زیرزمینی و انتقال آنها به پالایشگاه، صنایع پایین دستی و مصرف‌کننده است. شایان توجه است که پالایش نفت در حیطه صنایع پایین دستی صنایع نفت و گاز بوده و در محدوده مهندسی شیمی قرار می‌گیرد. این رشته با مباحث زمین‌شناسی و شیمی ارتباط تنگاتنگی دارد و برای افراد و دولت هایی که دغدغه آن ها حداکثرسازی سود از وابستگی دنیای امروز به نفت و گاز است، بسیار جذاب به حساب می‌آید.
میتوان گفت که رشته مهندسی نفت با بکار بردن علوم و تکنولوژی جدید در طراحی و اجرای عملیات بهره برداری منابع فسیلی سهم و نقش به سزای خود را در تولید نفت و گاز و توسعه اقتصادی کشور ایفا می کند . هدف از این رشته تربیت مهندسان کارآمد برای عهده دار شدن طرح و اجرای روش های بهینه برای بهره برداری از منابع نفت و گاز کشور می باشد .
- هدف
رشته مهندسی نفت با بکار بردن علوم و تکنولوژی جدید در طراحی و اجرای عملیات بهره برداری منابع فسیلی سهم و نقش به سزای خود را در تولید نفت و گاز و توسعه اقتصادی کشور ایفا می کند . هدف از این رشته تربیت مهندسان کارآمد برای عهده دار شدن طرح و اجرای روش های بهینه برای بهره برداری از منابع نفت و گاز کشور می باشد .
- بازه فعالیت
- طراحی تجهیزات برای استخراج نفت و گاز به سودمند ترین شکل ممکن
- توسعه ی راه هایی برای تزریق آب، مواد شیمیایی، گازها و یا سایر بخار آب به یک مخزن گاز برای بیرون کشیدن نفت بیشتر
- توسعه ی طرح هایی برای حفاری در حوزه های نفتی و گازی و سپس بازیابی آن نفت و گاز
- ارزیابی بهره برداری چاه ها از طریق تست و نقشه برداری
- استفاده از حفاری یا گسیختن با کنترل کامپیوتر برای متصل کردن ناحیه های بزرگتر مخازن نفت و گاز به یک چاه
- اطمینان از نصب تجهیزات حوزه های نفتی، عملکرد و نگهداری صحیح آنها
- توانایی
- علاقه مندی به دروس شیمی، زمین شناسی، ریاضی و فیزیک
- از لحاظ جسمی و روحی به دلیل سنگینی کار نیازمند توانایی بالا می باشد.
- عموما ماموریت ها طولانی و کار در شرایط سخت است
- تسلط بر زبان انگلیسی
- توانایی حل مساله
- توانایی کار با نرم افزار ها و تجهیزات کامپیوتری
- ویژگی
- پژوهش گر / علمی
- متفکر
- تحلیل گر
- تلاشگر
- گرایش
امکان ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع دکتری وجود دارد.
این رشته در مقطع کارشناسی بدون گرایش می باشد.
- گرایش های کارشناسی ارشد :
- اکتشاف : در این گرایش به بررسی نحوه شکل‌گیری هیدروکربن‌ها، ابعاد مختلف زمین‌شناسی به‌منظور تشخیص لایه‌هایی که نفت و گاز در آنها تجمیع شده، برداشت عوارض و تهیه نقشه‌های مسطح و توپوگرافی به‌صورت موردی، مطالعه چین‌ها و گسل‌ها و غیره پرداخته می‌شود.
- حفاری : هدف این گرایش آشنایی با دستگاه‌های حفاری، سیالات حفاری و جریان حرکت سیال در لوله‌ها، انواع گل و سیمان حفاری، بهینه‌سازی هیدرولیک مته، طراحی رشته حفاری، هزینه حفاری، عملیات چاه آزمایی حین حفاری، تست چاه‌ها و غیره است.
- تجهیزات نفتی: هدف کلی از این گرایش نگهداری و پایش مستمر وضعیت چاه‌ها و ادوات موردنیاز بهره‌برداری و رفع نقص‌های موجود است. در این راستا کارهای زیادی نظیر تمیز کردن چاه، مشبک کردن لایه‌های تولیدی، اسید زدن به سنگ مخزن ،کشتن چاه و غیره انجام می‌گیرد.
- مخازن هیدروکربوری : در این گرایش، مهندسان نفت می‌آموزند که چگونه به محاسبه هیدروکربورها در جای مخزن بپردازند و با بررسی توزیع و ارزیابی سیالات مخازن و تعیین درجه اشباع آب و هیدروکربورها و تعیین مشخصات جریان سیالات در مخازن به مدلی دقیق از مخزن هیدروکربنی دست یابند تا بتوانند در آینده از این مدل برای پیش‌بینی بازیافت نفت استفاده کنند.
- گرایش های دکتری :
- مخازن
- بهره برداری
- اکتشاف
- برخی دانشگاه های ایران در این زمینه
- دانشگاه صنعتی امیرکبیر – تهران
- دانشگاه صنعتی شریف – تهران
- دانشگاه صنعتی اصفهان
- دانشگاه پیام نور استان آذربایجان غربی – مرکز ارومیه
- دانشگاه پیام نور استان تهران – تهران شمال
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهریار
*نوع کار مهندسان نفت سنگین است و محیط کارشان نیز در خارج از شهر است. ساعات کار مهندس نفت با توجه به نوع تخصص و محل کار او ممکن است به صورت اقماری (دو هفته کار و دو هفته استراحت) ، شیفتی (روزکار و شب کار) و یا شبانه روزی باشد مثلا یک مهندس حفاری در وزارت نفت باید 15 روز خارج از شهر و دور از خانواده باشد و سپس یک هفته مرخصی دارد.
- دروس
- دروس پایه
ریاضی عمومی، معادلات دیفرانسیل، ریاضیات مهندسی، شیمی عمومی، شیمی آلی، فیزیک، برنامه‌نویسی کامپیوتر، زمین‌شناسی عمومی، موازنه انرژی و مواد، استاتیک و مقاومت مصالح، ترمودینامیک، مکانیک سیالات، انتقال حرارت، کنترل فرآیندها، زمین‌شناسی نفت ، مبانی فرآیندهای صنایع نفت، خواص سنگ‌های مخزن، خواص سیالات مخزن، کارگاه عمومی ، کاربرد ریاضیات در مهندسی شیمی، مبانی چاه آزمایی، نمودارگیری چاه ، مهندسی مخازن، زمین‌شناسی ساختمان.
- دروس اصلی و تخصصی و اختیاری :
ژئوفیزیک، ژئوشیمی آلی (نفت)، تخمین و ارزیابی ذخایر نفتی، زمین‌شناسی ایران و مناطق همجوار، روش‌های افزایش برداشت از مخازن، عملیات زمین‌شناسی ایران، مهندسی مخازن نفت، میکروپالئونتولوژی، اصول حفاری، گل حفاری و سیمانکاری چاه‌ها، زمین‌شناسی نفت، چاه‌نگاری، زمین‌شناسی مهندسی، زمین ساخت، مکانیک محیط‌های ناپیوسته سنگی، زمین‌شناسی مناطق دریایی، زمین‌شناسی عمومی، سنگ‌شناسی (رسوبی ـ آذرین و دگرگونی)، کانی‌شناسی، برداشت زمین‌شناسی، زمین‌شناسی ساختمانی، فتوژئولوژی و سنجش از راه دور، پتروفیزیک،مکانیک سیالات، فسیل‌شناسی(دیرینه‌شناسی)، رسوب‌شناسی، چینه‌شناسی، بررسی فنی ـ اقتصادی، مبانی مهندسی نفت، زمین‌شناسی زیرزمینی، مبانی مهندسی برق، دینامیک، سیمان حفاری، مهندسی حفاری پیشرفته ، اسیدکاری در عملیات. مکانیک سیالات دوفازی، اصول ژئوفیزیک اکتشافی، مهندسی مخازن ، عملیات بهره‌برداری، تخمین مخازن در چاه‌های اکتشافی، آزمایشگاه نفت.
- فرصت
- مراکز محل فعالیت غیر مستقل:
- پالایشگاه نفت و گاز
- صنایع پتروشیمی
- پخش فرآورده‌های نفتی
- بورس انرژی
- شرکت‌های خصوصی فعال در حوزه بالادستی و پایین‌دستی صنعت نفت و گاز
- داد و ستد در حوزه انرژی
- بازرگانی خارجی
- محل های حفاری
- مراکز محل فعالیت مستقل:
- تأسیس شرکت خصوصی در حوزه صنعت نفت و مشتقات آن
- سطح درآمد:
درآمد آن با توجه به محلی که افراد در آن فعالیت می کنند متفاوت است. هر چه مدرک تحصیلی و سابقه کار بیشتر باشد فرد درآمد بیشتری خواهد داشت.
- وضعیت خارج از کشور
فاند ها, بورسیه ها و کمک هزینه های بسیاری توسط دانشگاه ها جهان برای دانشجویانی که قصد تحصیل در رشته مهندسی نفت را دارند، ارائه می شود. تقاضا برای مهندسان نفت در صنایع نفت و گاز بسیار بالا است. مهندسی نفت ریشه‌ای آمریکایی دارد و اولین مدرک مهندسی نفت تحت نظارت انستیتو مهندسی معدن، متالورژی و نفت ایالات متحده آمریکا در سال 1915 صادر شد. لذا با توجه به قدمت مهندسی نفت در کشور آمریکا، بهترین دانشگاه‌های جهان در این رابطه در همین کشور قرار دارند.همچنین دوره های آموزشی در رشته ی مهندسی نفت در اکثر دانشگاه های کانادا به بخش های مختلف زمین شناختی، مهندسی مخزن و مهندسی تسهیلات نفت و گاز می پردازند. پذیرش در رشته ی مهندس نفت در کانادا بسیار رقابتی است و اخذ مدرک در این رشته ی تحصیلی در یکی از دانشگاه های کانادا باعث می شود که فرد بتواند در اکثر کشورهای جهان در صنایع مختلف مبتنی بر نفت و گاز، شغل پردرآمدی بدست آورد.
- دانشگاه های مطرح دنیا در این رشته :
- New Mexico Institute of Mining and Technology
- Colorado School of Mines
- Stanford University
- Texas a & M University
- South Dakota School of Mines and Technology
- University of Texas at Austin
- افراد موفق
- ابراهیم فلاح کاشانى:در دانشگاه بیرمنگام در رشته‌ى نفت ادامه‌ى تحصیل داد و در رشته‌ى تکنولوژى نفت درجه‌ى دکترا گرفت. پس از فراغت از تحصیل در اداره مرکزى شرکت نفت ایران و انگلیس استخدام شد و اولین سمت وى معاونت اداره تحقیقات بود. پس از مدتى سر مهندس پالایشگاه آبادان گردید و بعد به ریاست دانشکده نفت آبادان منصوب شد و در این سمت در افزایش سطح معلومات دانشجویان تلاش زیادى کرد و پس از آن به ریاست اداره کل استخدام منصوب گردید.
- مهندس مهدی بازرگان :نخستین مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران بود که هفتم تیرماه ۱۳۳۰به این سمت رسید و و بدین ترتیب قرارداد ننگین “دارسی” لغو شد.
- منابع
- کتاب هنرانتخاب
- سایت “ای-استخدام”
- سایت “مسیر ایرانی”
- سایت “3گام”
- کتاب معرفی رشته های سازمان سنجش
- سایت ویکی پدیا فارسی و انگلیسی
- سایت خبرنامه دانشجویان ایران
- سایت گزینه 2
- سایت ویزا موندیال
- سایت فرادرس
- سایت پروفایل سنتر
- admin
- مرداد 3, 1400
- 2:28 ق.ظ
