مهندسی معدن
- تعریف
رشته مهندسی معدن مجموعه علوم و فنونی است که از اکتشاف یک کانسار (ذخیره معدنی با ارزش اقتصادی) آغاز و تا فرآوری آن ادامه می‌یابد . به عبارت دیگر مهندسی معدن از جمله مشاغلی ست که به شیوه های چگونگی اکتشاف و یا استخراج بهینه معادن و ارزیابی آنها و همچنین بررسی سیستم های نگه داری به روش های زیرزمینی و یا رو زمینی می پردازد.
شروع این فعالیت به عبارتی از زمانی که بشر به کشف طلا در رودخانه ها و یا معادن با روش های سنتی و ستی پرداخت آغاز شد. معادن سرشار منیزیم، زغال سنگ، مس و آهن هند یکی از دلایل اصلی سیطره انگلستان بر کشور هند بود. دلیل هجوم مهاجر نشینان فرانسوی، اسپانیایی، پرتغالی و انگلیسی به قاره آمریکا نیز معادن غنی طلا، نقره، الماس، مس و زغال سنگ این قاره بود. سوداگران پرتغالی، هلندی،انگلیسی و فرانسوی نیز به عشق تصرف معادن طلا و الماس آفریقا به این قاره روی آوردند و امروزه نیز دانشمندان به امید دست‌یابی به معادن پربار و فلزات نایاب و گرانبهای موجود در فضا پروژه‌های بسیاری را در دست بررسی دارند.
پاسخ اصلی به چرایی این قضایا ، صنعت می باشد؛ چون برای هر فعالیت صنعتی نیاز به مواد معدنی داریم و به عبارت دیگر مبنای اصلی تولید و توسعه صنعتی، مواد معدنی است. موادی که کشف و استخراج آنها نیاز به کارشناسانی متخصص دارد و به همین دلیل امروزه در بسیاری از دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی جهان، رشته‌ای به نام مهندسی معدن وجود دارد
- هدف
هدف از این رشته تربیت نیروهای متخصصی است که بتوانند در پروژه‌های مختلف عمرانی در زمینه‌های اکتشاف (با استفاده از علوم مکانیک سنگ ، زمان شناسی ساختمانی ،ژئوفیزیک و زمین شناسی) و استخراج معادن ( شامل عملیات حفاری و آتشباری به منظور خردکردن سنگ، بارگیری و باربری و در اغلب اوقات سنگ‌شکنی به منظور رساندن ابعاد “کان‌سنگ” به اندازه مناسب) به انجام و تکمیل پروژه ها بپردازند .
- بازه فعالیت
- روش‌های استخراج بهینه
- ارزیابی سیستم‌های نگهداری زیرزمینی یا روزمینی در طول مدت بهره برداری از معدن
- اکتشاف و ارزیابی ذخایر معدنی
- استفاده از تکنیک‌های نقشه برداری زمین
- برگزیدن بهترین راه جهت انتقال مواد معدنی به کارخانه‌ها جهت انجام فرآوری
- ساخت مدل‌های کامپیوتری از معدن و مواد داخل آن
- حفر زمین و آزمایش نمونه تهیه شده سنگ و خاک
- توانایی
- مهارت تحلیل قوی و رویکرد خلاقانه در حل مسائل
- پایه قوی در دروس ریاضی و زمین شناسی
- مهارت استفاده از برنامه های کامپیوتری و تسلط بر نرم افزارهای تخصصی مورد نیاز رشته
- توانایی اولویت بندی و برنامه ریزی
- مهارت کار تیمی
- توان بدنی مناسب
- ویژگی
- پژوهشگر / عملی
- واقع گرا / عمل گرا
- جزئی نگر
- گرایش
ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع دکتری امکان پذیر می باشد .
- گرایش های مقطع کارشناسی ارشد :
- فرآوری مواد معدنی
- مکانیک سنگ
- تونل و فضاهای زیرزمینی
- ژئومکانیک نفت
- استخراج معدن
- اقتصاد و مدیریت معدنی
- آموزش مهندسی
- اکتشاف مواد معدنی
- معدن و محیط زیست
- گرایش های مقطع دکتری:
- اکتشاف مواد معدنی
- استخراج مواد معدنی
- فرآوری مواد معدنی
- مکانیک سنگ
برخی دانشگاه های ایران در زمینه ریاضیات کاربردها
پذیرش رشته مهندسی معدن در گروه تجربی صرفا بر اساس سوابق تحصیلی می باشد .
- با توجه به شرایط دشوار کار در معدن که اغلب در خارج از شهر و یا نقاط دورافتاده هستند ، فعالیت بانوان علاقه مند ؛ در بخش آزمایشگاهی و مراکز طراحی معدن پیشنهاد میشود .
- دروس
- دروس پایه
ریاضی 1و2- معادلات دیفرانسیل – آمار و احتمالات مهندسی -برنامه سازی کامپیوتر -فیزیک 1و2 – آزمایشگاه فیزیک 1و2 – شیمی عمومی – آزمایشگاه شیمی عمومی- نقشه‌کشی صنعتی و CAD، استاتیک، مقاومت مصالح، مکانیک سیالات، آزمایشگاه کانی شناسی، کانی شناسی، زمین شناسی در مهندسی معدن، زمین‌شناسی ساختاری، زمین‌شناسی اقتصادی، کارتوگرافی، سنگ شناسی، کانی شناسی نوری و فرآیند و آزمایشگاه ، برداشت زمین شناسی و …
- دروس اصلی و تخصصی و اختیاری :
- نقشه برداری معدنی و عملیات ، مکانیک سنگ و آزمایشگاه ، کنترل زمین و نگهداری ، ژئوتکنیک ، حفر چاه و فضاهای زیرزمینی ، کانه آرایی و آزمایشگاه ، فلوتاسیون و آزمایشگاه ، اقتصاد معدن ، مبانی هیدرومتالوژی ، ایمنی ، بهداشت و محیط زیست در معادن ، خدمات فنی در معادن ، بارگیری و انتقال مواد ، مهندسی انفجار ، معدنکاری زیرزمینی ، تهویه در معادن ، طراحی معادن ، ژئوشیمی اکتشافی ، مهندسی حفاری و ….
- دروس اختیاری :
نمونه برداری ، چاه نگاری ، زمین آمار ، ترمودینامیک ، روش های تجزیه مواد معدنی و آزمایشگاه ، کاربرد مواد معدنی ، سنگ های قیمتی و گوهرشناسی ، زمین شناسی نفت ، فناوری و مدیریت پسماند ، تجزیه و تحلیل داده های اکتشافی و …
- فرصت
مهندسان علاقه مند و خلاق در زمینه تکنولوژی معادن که به نرم افزار های تخصصی نیز مسلط می باشند، می توانند علاوه بر اشتغال در مراکز زیر ، در زمینه های پژوهشی که نیاز روزافزون وزارت خانه های مربوطه نیز محسوب می شود به فعالیت خود ادامه دهند و در راستای کارآفرینی و اشتغال پایدار با تکیه بر توان داخلی و ویژگی های منحصربه فرد جغرافیایی کشورمان، به افزایش صادرات مواد معدنی نیز بپردازند.
- مراکز محل فعالیت غیر مستقل:
- وزارت صنعت، معدن و تجارت
- وزارت نفت ( در زمینه حفاری)
- وزارت نیرو ( آبهای زیرزمینی )
- کارگاه های وزارت راه و ترابری (جهت حفاری تونل ها و راه ها )
- شرکت مترو
- شرکت های تولید مواد معدنی
- آزمایشگاه های مواد معدنی
- سازمان انرژی اتمی
- مراکز محل فعالیت مستقل:
- تاسیس دفاتر فنی در پروژه های معدنی
- تاسیس و بهره‌برداری از معادنی همانند سنگ‌های ساختمانی، زغال‌سنگ، مس، پوکه معدنی، شن و ماسه و …
- سطح درآمد:
مهندسان معدنی که در سازمان های دولتی استخدام می شوند، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کنند. مهندس معدنی هم که در بخش خصوصی فعال است، با توجه به میزان مهارت، توانمندی ، تجربه و نوع توافق صورت گرفته با کارفرما، درآمدهای مختلفی دارد. البته نوع کار و بخشی که مهندس معدن در آن مشغول به کار می شود نیز در میزان درآمد او تاثیرگذار است.
- وضعیت خارج از کشور
بهترین کشورها برای ادامه تحصیل در رشته مهندسی معدن، آمریکا و استرالیا هستند که یکی از قطب‌های معدن کاری دنیا بشمار می‌روند. کانادا، سوئد، انگلستان، جمهوری چک، آلمان، فرانسه، اتریش، روسیه، چین و هند را نیز می‌توان در این زمینه نام برد. در برخی از این کشورها مراکز تحقیقاتی و آموزشی مختص مهندسی معدن تاسیس شده‌اند که در بعضی از آنها تخصص‌های ویژه‌ای از این رشته تدریس میشود؛ از جمله این مراکز می‌توان به مدرسه عالی معدن کاری پاریس و دانشگاه فنی معدن فرایبورگ آلمان اشاره کرد.
- دانشگاه های مطرح دنیا در این رشته :
- (Colorado School of Mines (United States
- (Curtin University (Australia
- (McGill University (Canada
- (The University of Western Australia (Australia
- (The University of Queensland (Australia
- افراد موفق
استاد امید اصغری : دانشیار اکتشاف معدن –محیط زیست معدنی ، دارای مقالات متعدد در نشریات داخلی و خارجی و استاد مدعو در همایش های ملی و بین المللی
استاد سهیلا اصلانی : دانشیار اکتشاف معدن دانشکده مهندسی معدن دانشگاه تهران، فارغ التحصیل مقطع دکتری سال 1368 در رشته کانی شناسی_بلور شناسی دانشگاه فیلیپس / ماربورگ – عضو انجمن بلورشناسی و کانی شناسی ایران از سال 1373 ، دارای مقالات متعدد در نشریات داخلی و خارجی
- منابع
- سایت گزینه دو
- سایت مسیر ایرانی
- سایت بیتوته
- سایت دانشگاه تهران
- سایت فرادرس
- سایت تاپ یونیورسیتی
- وزارت علوم
- admin
- مرداد 3, 1400
- 2:48 ق.ظ
