مهندسی بهداشت حرفه ای

دانش بهداشت حرفه ای یا سلامت شغلی یا سلامت کار تلاش می کند تا با هدف حذف کردن عوامل خطرزای فیزیکی،شیمیایی،روانی،بیولوژیکی یا کاهش تاثیرات این عوامل از آسیب رسی به کارکنان جلوگیری نماید. بهداشت حرفه ای را می توان علم و هنر تامین سلامت در محیط های شغلی تعریف کرد و یک مهندس بهداشت حرفه ای یا متخصص در این رشته کسی است که وظیفه شناسایی،ارزشیابی و حذف یا کنترل عوامل مخاطره آمیز شغلی را به عهده دارد. برای رسیدن به این هدف علم بهداشت دارای سه مرحله مهم و اساسی است که این مراحل عبارتند از: شناسایی، ارزیابی و کنترل عوامل خطرزا.

بهداشت و ایمنی شغلی به مسائل بهداشتی، ایمنی و رفاهی در محیط کار مربوط می شود. این رشته، شامل استانداردها و برنامه هایی است که با هدف بهتر کردن محیط کار برای کارگران ، به همراه همکاران ، اعضای خانواده ، مشتریان و سایر ذینفعان انجام می شود. بهبود استانداردهای بهداشت و ایمنی کار یک شرکت باعث تضمین تجارت خوب ، تصویر بهتر برند و روحیه بالاتر کارکنان می شود.

مهندسان رشته بهداشت و ایمنی کار در معرض خطراتی در محل کار مانند مواد شیمیایی، خطرات فیزیکی، عوامل بیولوژیکی، پیامد روانی، مسائل ارگونومیک، حوادث هستند.

بهداشت حرفه ای با کلیه جنبه های بهداشت و ایمنی در محیط کار سرو کار دارد و تمرکز جدی در پیشگیری اولیه از خطرات دارد. سلامت کارگران دارای چندین عامل تعیین کننده است از جمله عوامل خطر در محیط کار منجر به سرطان، تصادفات، بیماری های اسکلتی عضلانی، بیماری های تنفسی، کاهش شنوایی، بیماری های گردش خون، اختلالات مرتبط با استرس و بیماری های واگیر و سایر موارد.

هدف:

هدف اصلی این رشته تربیت دانش آموختگانی است که قادرند با پیش بینی ، ارزیابی و کنترل عوامل مخاطره زای محیط کار ، سلامت جسمانی ، روانی و اجتماعی نیروی کار را تا بالاترین سطح ممکن تأمین نموده و با مشارکت افراد در کارهای متناسب با قابلیت های جسمی و روانی آنان بهره وری و اثربخشی را ارتقاء بخشند.

بازه:

• نظارت بر کارکنان یک سازمان در مورد چگونگی رعایت مقررات بهداشت حرفه ای
• بررسی و کنترل مداوم محیط کار از نظر وجود آلودگی ها یا عوامل زیان آور و برنامه ریزی برای رفع این عوامل
• بازدید منظم از بخش های مختلف سازمان و شناسایی مشکلات بهداشتی
• نظارت بر اجرای درست قواعد و آیین نامه های بهداشت حرفه ای در بخش های مختلف سازمان
• تهیه گزارشات در مورد وضعیت بهداشت حرفه ای بخش های مختلف یک سازمان
• بررسی گزارشات و شکایات دریافت شده از سازمان های مختلف در حیطه بهداشت حرفه ای و رسیدگی به آنها
  
  شاید برای برخی سؤال باشد که منظور از آلودگی ها و آسیب های محیط شغلی چه نوع خطراتی هستند. در ادامه برخی از عوامل مخاطره آمیز در محیط های شغلی معرفی شده اند.

توانایی:

• علاقه و استعداد در دروس ریاضی، فیزیک، شیمی و زیست دبیرستان
• توانایی مدیریت بحران و تصمیم‌گیری در شرایط حساس
• علاقه به محیط‌های کاری بهداشت حرفه‌ای مانند صنایع، محیط‌های درمانی و کارخانه‌ها
• مهارت حل مسئله و تفکر خلاقانه برای حل مشکلات
• توانایی مدیریت و رهبری

ویژگی های شخصیتی

• جزئی نگر
• منظم
• مسئولیت پذیز
• متفکر
• تحلیلگر

MBTI

ISTP –  مهارتی طبیعی در عیب یابی، طبیعتی آرام و با اعتماد به نفس و تمرکز نتیجه محور دارند. افراد با این تیپ شخصیتی می‌دانند که ریسک برابر است با پاداش، و تا زمانی که می‌توانند از این درک با بلوغ استفاده کنند، به جای اینکه هر زمان که خسته می‌شوند فقط لانه مورچه را لگد بزنند، در هر زمینه یا محیطی پویا بسیار مطلوب هستند.

 

 

گرایش ها

بر اساس انتشار دفترچه کنکور ارشد بهداشت حرفه ای 99-1400، دانشجویان این رشته برای مقطع ارشد علاوه بر شرکت در خود ارشد مهندسی بهداشت حرفه ای در آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت، ارگونومی، آموزش پزشکی، اکولوژی انسانی، فیزیولوژی، سم شناسی محیط، مهندسی بهداشت محیط، سم شناسی پزشکی، رفاه اجتماعی، مدیریت سلامت ایمنی و محیط زیست، تاریخ علوم پزشکی، پدافند غیرعامل در نظام سلامت، برنامه ریزی یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی ها برای مقطع ارشد ادامه تحصیل داشته باشند.

دانشجویان این رشته برای مقطع دکترا می توانند در رشته های ارگونومی، بهداشت حرفه‌ ای، سیاست‌ گذاری سلامت، نانو فناوری پزشکی، انفورماتیک پزشکی ، سلامت در بلایا و فوریت‌ ها ، سلامت و رفاه اجتماعی ،اپیدمیولوژی، مددکاری اجتماعی، گفتار درمانی (مجاز برای تمامی رشته‌ های ارشد به شرط داشتن کارشناسی گفتار درمانی) تحصیل کنند.

دانشگاه های ایران در حوزه مهندسی بهداشت ایمنی

• دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی – تهران
• دانشگاه های علوم پزشکی تهران
• دانشگاه علوم پزشکی ایران
• دانشگاه علوم پزشکی شیراز
• دانشگاه علوم پزشکی البرز – کرج
• دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
• دانشگاه های علوم پزشکی گیلان
• دانشگاه های علوم پزشکی رشت

دروس پایه و تخصصی

• دروس پایه :

مکانیک جامدات ، فیزیک اختصاصی 1و2 ، آمار زیستی ، کمک های اولیه، برنامه نویسی کامپیوتر ، نقشه کشی صنعتی ، شیمی عمومی ، مدیریت صنعتی ، بیوشیمی و اصول تغذیه ،شیمی تجزیه، مکانیک سیالات، ریاضی عمومی 1و2 و …

 

• دروس تخصصی :

روشنایی در محیط کار ، صدا در محیط کار، ارتعاش در محیط کار، ارزیابی و مدیریت ریسک، تنش های گرمایی و سرمایی در محیط کار، مبانی کنترل آلودگی هوا ، دینامیک گازها و آئروسل ها ، سم شناسی شغلی، بهداشت پرتوها ، ایمنی در عملیات عمرانی، تجزیه و ارزشیابی نمونه های هوا، ارگونومی شغلی 1و2 و …

بازار کار رشته مهندسی بهداشت حرفه ای

آینده شغلی این رشته طیف گسترده ای دارد موارد زیر از نمونه مکان های فعالیت کارشناس بهداشت حرفه ای است :

 فعالیت در وزارتخانه­ های کار، تعاون و رفاه اجتماعی ، صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی، نیرو، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و صنایع دفاعی

– تدریس در دانشگاه­ ها و مراکز آموزش با داشتن مدارک تحصیلی عالی در مهندسی بهداشت حرفه­ ای و ایمنی کار

– مطابق با قوانین موجود، شرکت ها و صنایعی که بالای ۲۵ نفر شاغل داشته باشند، باید کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار در محل کار خود تشکیل دهند که یکی از اعضای اصلی آن مسئول بهداشت حرفه ­ای و ایمنی کار است.

– شرکت های خصوصی در زمینه ارائه خدمات بهداشت حرفه ای و ایمنی کار در کشور مشغول فعالیت هستند که مهندسان بهداشت حرفه­ ای می­ توانند در آنها استخدام شوند و یا خود برای تأسیس این نوع شرکت­ ها اقدام کنند.

– بیش از ۵۰ درصد دانش آموختگان مهندسی بهداشت حرفه‌ای به طور تمام وقت یا پاره وقت در کارخانجات و سازمان‌های مختلف به عنوان مسئول بهداشت حرفه‌ای مشغول به فعالیت می­ باشند.

در کشور های پیشرفته  این رشته هم مانند مهندسی فروش، مهندسی بهداشت و ایمنی شامل دانستن تمام پروتکل‌های ایمنی و بهداشت و سپس توسعه رویه‌ها و سیستم‌هایی است که در جهت رفاه افراد و دارایی‌ها کار می‌کنند. مهندسان بهداشت و ایمنی بیشتر در دفاتر کار می کنند، اما ممکن است در صورت نیاز نیاز به سفر به محل کار داشته باشند.

سطح درآمد:

با توجه به تنوع مشاغل و بازار کار بهداشت حرفه ای تخمین درآمد و حقوق ماهانه دقیق برای این رشته کمی غیر معقول است. اما اگر بخواهیم به صورت کلی و میانگین بررسی کنیم با نگاهی به آگاهی‌های استخدامی بهداشت حرفه ای در سایت‌های مختلف، می‌توان گفت کارشناسان مهندسی بهداشت حرفه‌ای بین ۱۵ تا ۳۵ میلیون درآمد ماهانه دارند. فراموش نکنید این عدد مربوط به آگهی‌های استخدامی سال جاری است. مهارت، تجربه، تخصص و مقطع تحصیلی تاثیر زیادی بر درآمد دارد. از طرفی معمولا برای مشاغل رده بالا و مدیریتی، پیمانکاری و امثال آن‌ها، آگهی استخدامی وجود ندارد.

مهاجرت

یکی از برترین دانشگاه های جهان برای رشته مهندسی ایمنی و سلامت، دانشگاه ایالتی ایلینوی است که ترکیبی منحصر به فرد از کار در کلاس درس و تجربه کاری را در اختیار دانشجویان قرار می دهد. شرکت در آزمایشگاه های شبیه سازی شده به صورت عملی از مهمترین برنامه های این دانشگاه در حوزه ایمنی شغلی و سلامت به شمار می رود. دانشجویان همچنین با شرکت در دوره کارآموزی با متخصصان این حرفه کار می کنند و تجربه عملی کسب می کنند. دانشجویان این دانشگاه حتی می توانند در صورت نیاز به نیروی کار، بعد از فارغ التحصیلی در آنجا کار کنند.  از مهمترین برنامه هایی که در این دانشگاه برای رشته مهندسی ایمنی یا بهداشت حرفه ای در نظر گرفته شده است، قانون و اخلاق در ایمنی، آگاهی ایمنی، شیمی ایمنی و علوم رفتاری است. بسیاری از فارغ التحصیلان برای کسب مهارت تخصصی تر در این رشته، برای مقاطع بالاتر مانند تحصیلات تکمیلی نیز اپلای می کنند

دانشگاه های برتر رشته مهندسی بهداشت حرفه ای در دنیا

• دانشگاه هوستون
• دانشگاه آلابامای شمالی
• دانشگاه ایالتی گرند ولی
• دانشگاه ایالتی یوتا
• دانشگاه جان هاپکینز
• دانشگاه تگزاس در تایلر
• دانشگاه اوهایو
• دانشگاه اسکلیپ راک پنسیلوانیا

افراد مطرح و تاثیرگذار این رشته:

دکتر شمسی شکاری سلیمانلو: ·  PHD IN HEALTH: QUEENSLAND UNIVERSITY OF TECHNOLOGY

• POSTDOCTORAL RESEARCH FELLOWSHIP: MONASH UNIVERSITY AUSTRALIA