مرمت آثار تاریخی

تعدد، تنوع و اهمیت بناها و محوطه‌های تاریخی و بالا بردن کیفیت توان اجرایی در زمینه مرمت و حفاظت از این آثار، بیانگر ضرورت تربیت متخصص حفاظت و مرمت آثار تاریخی است. با توجه به این كه كشور ما دارای آثار فرهنگی – هنری زیادی از دوره‌های مختلف تاریخی است؛ حفظ و صیانت از این میراث به جای مانده كه بیانگر هویت و شخصیت تاریخی و اسلامی ما است، به متخصصان هنرمندی نیاز دارد كه علاوه بر شناخت جنبه‌های هنری، آشنایی كافی نیز با ساختار و مواد تشكیل دهنده این آثار و كنش و واكنش آن داشته باشند. از آنجایی كه این آثار از نظر جنس دارای تنوع هستند، لذا متخصصان زیادی می‌توانند بسته به علاقه خود در رشته مرمت آثار تاریخی فعالیت كنند. با گسترش فعالیتهای باستان‌شناسی در كشور از یك طرف و رشد كتابخانه‌ها و موزه‌ها و گالری­ها از طرف دیگر، نیاز به فارغ‌التحصیلان رشته مرمت آثار تاریخی هر روز بیشتر احساس می‌شود، به طوری كه بیشتر مراكز یاد شده اقدام به تاسیس بخشهای مرمتی و حفاظتی جهت حفظ و نگهداری و مرمت این آثار نموده‌اند.

هدف:

دوره کارشناسی مرمت آثار تاریخی یکی از دوره ­های آموزش عالی است که هدف آن، مجهز نمودن افراد متعهد به دانش، تجربه و کارایی عملی جهت مرمت آثار و اشیا فرهنگی و تاریخی است به طوری که با کمک احیا و مرمت و نگهداری علمی این آثار در جهت استقلال و رشد فرهنگی و اقتصادی کشور گام موثری بردارند. آنچه در این بخش برای بازار کار این رشته مهم قابل بیان است توجه به این نکته است که باید مدیریت فرهنگی کشوری برای آثار تاریخی خود اهمیت ویژه قائل باشد تا بتواند کشوری را که در داشتن آثار تاریخی جزو 10 کشور برتر جهان است را بصورتی فراگی، آماده پذیرش جهانگردان و علاقمندان داخل کشور سازد؛ بناراین با توجه به آثار تاریخی فراوان جذب به کار در این رشته کار مشکلی نیست هر جا اثری تاریخی و در معرض خطر نابودی قرار گرفته همانجا بازار کار دانشجویان این رشته است به شرطی که نهادها و دستگاه های مسئول با تأمین اعتبارات لازم بتوانند جهت کار فارغ التحصیلان این رشته مهم کارهای اصولی و ماندگار انجام دهند.

با گسترش فعالیتهای باستان‌شناسی در كشور از یك طرف و رشد كتابخانه‌ها و موزه‌ها و گالری­ها از طرف دیگر، نیاز به فارغ‌التحصیلان رشته مرمت آثار تاریخی هر روز بیشتر احساس می‌شود، به طوری كه بیشتر مراكز یاد شده اقدام به تاسیس بخشهای مرمتی و حفاظتی جهت حفظ و نگهداری و مرمت این آثار نموده‌اند.

توانایی:

افراد که قصد تحصیل در رشته مرمت بناهای تاریخی را دارند باید با از ارزش و اهمیت این آثار مطلع باشند و با تمام وجود تلاش کنند تا این سازه‌ها را زنده نگه دارند. اهمیت به تاریخ، علاقه مندی به آثار باستانی، درک هنر، شناخت ساختار و جنس سازه‌های سنتی و علاقه‌مندی به ترمیم و ساخت از توانایی‌های افراد فعال در این حرفه است.

ویژگی های شخصیتی:

• خلاق
• مبتکر
• جستجوگر
• ظریف
• انعطاف پذیر
• جزئی نگر

گرایش:

دروس این رشته‌ در 146 واحد درسی به ترتیب زیر ارائه می‌شود.

گرایش ارشد:

• ارشد مرمت بناهای تاریخی

·      ارشد مرمت اشیا فرهنگی و تاریخی

دانشگاه های ارائه دهنده این رشته در ایران:

• دانشگاه هنر اسلامی تبريز – آذربایجان شرقی
• دانشگاه زابل – سیستان و بلوچستان
• دانشگاه زاهدان – سیستان و بلوچستان و…
• موسسه غيرانتفاعی ارم – شيراز: كاردانی حفاظت و مرمت آثار تاريخی
• دانشگاه اصفهان

دروس پایه:

انسان، طبیعت،معماری، هندسه (پرسپکتیو)، ریاضیات، ترکیب، کارگاه عکاسی پایه، نقشه‌برداری.

دروس اصلی:

ایستایی، شناخت مواد و مصالح، عناصر و جزئیات ساختمان، طراحی معماری، آشنایی با هنر و تمدن اسلامی، آشنایی با بافت‌ها و محوطه‌های دوره اسلامی ایران، آشنایی با هنر و تمدن فرهنگ‌های همجوار، مدیریت امور ساختمان (تشکیلات دفتری و کارگاهی) کامپیوتر و معماری،‌ آشنایی با معماری جهان، تنظیم شرایط محیطی، آسیب‌شناسی، آشنایی با باستان‌شناسی، آشنایی با مرمت تزئینات وابسته به معماری .

دروس تخصصی:

مبانی نظری مرمت و احیای ابنیه و بافت‌ها، مطالعه و شناخت بناهای تاریخی ایران پیش از اسلام، مطالعه و شناخت بناهای تاریخی ایران اسلامی،‌ قوانین و تشکیلات مرمت، شناخت‌ سازه‌های سنتی بناهای تاریخی، طرح مرمت و احیای بنا، طرح مرمت و احیای بافت‌های تاریخی، طرح مرمت و احیای محوطه‌های باستان‌شناسی، کارآموزی حفاظت و مرمت، فتوگرامتری،‌ پروژه نهایی.

 

بازار کار رشته مرمت آثار تاریخی

فارغ التحصیلان این رشته قادر خواهند بود با اطلاعات و دانش عمومی، نظری و تحقیقات از یک طرف و کار عملی از طرف دیگر هزاران بنای تاریخی را که در اختیار واحدهای دولتی از قبیل سازمان میراث فرهنگی کشور و سایر وزارتخانه‌ها و ارگانهای دولتی و بخش خصوصی قرار دارد، مورد مرمت و بازسازی قرار دهند و ضمن نگهداری و مرمت بناهای تاریخی، نسل جوان را برای عبرت آموزی از آثار گذشتگان یاری نمایند.

این فارغ التحصیلان خواهند توانست در برنامه‌ریزی برای مرمت بناهای تاریخی کشور و تعیین اولویت‌های ضروری با هماهنگی مسئولین و دستگاههای ذیربط مشارکت نمایند و حسب ضرورت در مورد کارهای اجرایی مرمت نیز سهیم باشند.

سطح درآمد:

درآمد رشته مرمت و احیای بناهای تاریخی با توجه به سطح گسترده آثار و ابنیه ی تاریخی و میراث غنی فرهنگی می تواند پر تقاضا و مطلوب باشد چرا که در همه جای دنیا حفظ و احیای میراث ملی و تاریخی اهمیت فراوان دارد و دست اندرکاران این زمینه ی فرهنگی جایگاه کاری و مزایای قابل توجه دارند. این روی مطلوب سکه است اما روی دگیر متأسفانه ناشناخته ماندن اهمیت و ضرورت رشته مرمت و احیای بناهای تاریخی است.

مهاجرت:

بسیاری از کشورها دارای آثار تاریخی و باستانی با ارزش هستند که نیازمند مرمت و نگهداری هستند. بنابراین، متخصصان مرمت آثار تاریخی می‌توانند در بازار کار خارج از کشور نیز فعالیت کنند. برای مثال، متخصصان مرمت ایرانی در کشورهایی مانند عراق، سوریه، افغانستان، ترکیه و غیره به عنوان متخصصانی که تجربه کار با آثار تاریخی و باستانی داشته‌اند، مشغول به فعالیت هستند. همچنین، برخی شرکت‌ها و سازمان‌ها در کشورهای دیگر نیز به دنبال متخصصان مرمت آثار تاریخی هستند تا برای نگهداری و مرمت آثار تاریخی و فرهنگی خود از آن‌ها استفاده کنند.

افراد مطرح و تاثیرگذار این رشته:

• باقر آیت‌الله زاده شیرازی: بنیان‌گذار مرمت علمی بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی در ایران و از بنیان‌گذاران سازمان میراث فرهنگی کشور است.