مهندسی طبیعت

\"تعریف

برای تأمین نیروی کارآمد در امور مربوط به اداره مراتع ، اراضی بیابانی و آبخیزهای کشور و بهره برداری صحیح از منابع تولید علوفه برای تولیدات دامی بیشتر ، مدیریت بهینه بیابان و جلوگیری از فرسایش در حوزه های آبخیز اعم از بادی ، آبی و سیلابی که سبب هدر رفتن خاک و پرشدن مخازن سدها و پیشروی شن های روان می گردد لازم است متخصصینی تربیت شوند تا ضمن به کارگیری آموخته های خود بتوانند برنامه ریزی اصولی در جهت نیل به خود کفایی در زمینه مرتع ، بیابان و آبخیزداری را به عمل آورند. مهندسی آبادانی طبیعت به مجموعه ای از علوم و فنون اطلاق می گردد که جهت تربیت افرادی به منظور شناخت جوامع گیاهی ، عوارض زمین ، عوامل اقلیمی ، آب و خاک ، دام و علل تخریب و فرسایش مراتع و آبخیزها ، بیابان و نیز اصلاح و توسعه منابع پایه (به عنوان منابع طبیعی تولید علوفه و آب) به کار می رود.
دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران اولین و بزرگترین مرکز آموزش عالی منابع طبیعی ایران به‌شمار می‌رود. این بخش با نام دانشکده جنگلداری در سال ۱۳۴۵ تأسیس شد و از سال ۱۳۵۱ به دانشکده منابع طبیعی تغییر نام داد. پیش از این رشته جنگل و مرتع از سال ۱۳۲۱ در دانشکده کشاورزی کرج دایر بوده و انستیتو جنگل و مرتع نیز به منظور تحقیقات در این زمینه از سال ۱۳۴۲ دایر شده بود.

\"هدف،

هدف از رشته مهندسی طبیعت تربیت کارشناسانی است که با فراگیری دروس مربوطه بتوانند به عنوان کارشناس (مهندس) آبادانی طبیعت به کار تهیه طرح های مرتع ، بیابان زدایی و آبخیزداری در حوزه ها و اجرای این طرح ها ، همکاری در آموزش و تحقیق در بخش های مختلف مربوط به این رشته مشغول گردند. همچنین با توجه به اینکه تولیدات علوفه مرتعی که به طور طبیعی از مراتع کشور بدست می آید نقش مهمی در اقتصاد کشور به منظور تأمین غذای دام و تولیدات دامی و پروتئین ایفاء می نماید و از طرفی برای جلوگیری از فرسایش آبی و پرشدن مخازن سدها و تثبیت شن های روان که پیشروی آنها به مناطق روستایی مرکز و جنوب کشور خساراتی وارد می کند لازم است متخصصینی در این زمینه تربیت شوند تا بتوانند با برنامه ریزی های صحیح و نظارت بر حسن اجرای آنها و آموزش در جهت اصلاح و توسعه مراتع ، جلوگیری از فرسایش و حفاظت آب و خاک اقدام نمایند.

\"بازه
  • مدیر ادارات فنی مراتع و حفاظت خاک در سازمان جنگل ها و مراتع (وزارت جهاد کشاورزی) و وزارت نیرو
  • مربی در دبیرستان های کشاورزی (رشته منابع طبیعی) و مؤسسات آموزشی مربوطه
  • کارشناس (مهندس) در اجرای تحقیقات در مؤسسات تحقیقات منابع طبیعی
\"توانایی
  • توانایی در دروس آمار ، ریاضیات و علوم زمینی
  • توان تجزیه و تحلیل بالا
  • برخورداری از توانایی جسمی بالا
  • علاقه مندی به فعالیت در مناطق بیابانی ، کوهستانی و طبیعا
\"ویژگی
  • پژوهشگر / علمی
  • واقع گرا / عمل گرا
  • سازگار و انعطاف پذیر
  • ریسک پذیر
\"گرایش

امکان ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع دکتری وجود دارد.

عنوان رشته مهندسی مرتع و آبخیزداری در مقطع کارشناسی پیوسته در سال ۱۳۹۶ به رشته مهندسی طبیعت تغییر یافت. ؛ در مقطع کارشناسی ارشد در مجموعه علوم و مهندسی مرتع و آبخیزداری و مدیریت و کنترل بیابان و سایر گرایش های مجموعه کشاورزی می توان به ادامه تحصیل پرداخت.

گرایش های مقطع کارشناسی ارشد:

  • علوم و مهندسی آبخیزداری گرایش سیلاب و رودخانه
  • علوم و مهندسی آبخیزداری گرایش مدیریت حوزه های آبخیز
  • علوم و مهندسی آبخیزداری گرایش حفاظت آب و خاک
  • علوم و مهندسی آبخیزداری گرایش آبخیزداری شهری
  • علوم و مهندسی مرتع گرایش مدیریت مرتع
  • علوم و مهندسی مرتع گرایش اصلاح و احیای مرتع
  • علوم و مهندسی مرتع گرایش گیاهان دارویی و صنعتی
  • مدیریت و کنترل بیابان
  • اکوهیدرولوژی

گرایش های مقطع دکتری :

  • علوم و مهندسی مرتع
  • مدیریت و کنترل بیابان
  • علوم و مهندسی آبخیز گرایش حفاظت آب و خاک
  • علوم و مهندسی آبخیز گرایش مدیریت حوزه های آبخیز
\"طول-دوره-رشته-های-دانشگاهی\"

این رشته در زیرگروه 5 رشته تجربی قرار دارد.

\"\"
\"دوره
\"محدوده
\"برخی
  • دانشگاه تهران (محل تحصیل پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج)
  • دانشگاه صنعتی اصفهان
  • دانشگاه فردوسی مشهد
  • دانشگاه شیراز
  • دانشگاه سمنان
  • دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
  • دانشگاه ارومیه
  • دانشگاه یزد
  • دانشگاه ایلام
  • دانشگاه کردستان – سنندج
  • دانشگاه لرستان – خرم آباد
  • دانشکده کشاورزی و دامپروری تربت جام
  • مجتمع آموزش عالی گناباد
  • دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان- ملاثانی اهواز
  • دانشگاه آزاد اسلامی تهران واحد ورامین
  • دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز

پذیرش در دانشگاه های آزاد و برخی از دانشگاه های سراسری بر اساس سوابق تحصیلی می باشد.

\"دروس

دروس پایه:

ریاضیات 1و2 – استاتیک – زمین شناسی – ریخت شناسی و رده بندی گیاهان – آمار  – بوم شناسی عمومی- شناخت منابع طبیعی – هیدرولیک عمومی – اقتصاد منابع طبیعی – خاک شناسی عمومی – هیدرولوژی  عمومی – مقامت مصالح

دروس تخصصی :

هوا و اقلیم شناسی – مبانی سنجش از دور – مساحی و نقشه برداری – مبانی ارزش گذاری اقتصادی کارکرد اکوسیستمی – استفاده چندمنظوره از اکوسیستم – حقوق و قوانین منابع طبیعی – طرح آزمایشهای منابع طبیعی – مرتعداری – جامعه ، فرهنگ و طبیعت – رابطه آب ، خاک و گیاه – شناخت بیابان های ایران و جهان – سازه های مهندسی حفاظت آب و خاک – شناسایی گیاهان مرتعی 1و2 – ژئومرفولوژی 1 فرسایش آبی – ژئومرفولوژی 2 فرسایش بادی – کشت و تکثیر گیاهان مرتعی – خاکهای مناطق خشک و نیمه خشک – حفاظت آب و خاک – کارتوگرافی – ارزیابی قابلیت خاکها و اراضی – اکولوژی مرتع (بوم شناسی مرتع) – هیدرولوژی کاربردی – اصلاح مراتع – اندازه گیری و ارزیابی مراتع – بیابان و قابلیت های آن – آبخیزداری – کارورزی 1و2 – بهره برداری از محصولات فرعی مراتع – تخریب اراضی در مناطق خشک – اکوتوریسم – اصول پایداری در کشاورزی مناطق خشک و بیایانی – اصول بیشه زراعی – اصول کنترل و همزیستی با بیابان – ارزیابی ژئومرفومتریک در ایران – شناخت و مدیریت بحران های محیطی و …

\"\"
\"فرصت

مراکز محل فعالیت غیر مستقل :

  • شرکت های دولتی و خصوصی و نیمه خصوصی مرتبط با وزارت نیرو
  • وزارت جهاد سازندگی
  • مؤسسات تحقیقات مرتع
  • مؤسسه تحقیقات خاک و حفاظت آبخیزداری
  • سازمان جنگل ها
  • شرکت های مشاوره منابع طبیعی
  • وزارت آموزش و پرورش

مراکز محل فعالیت مستقل:

  • تأسیس شرکت در زمینه مشاوره منابع طبیعی

سطح درآمد :

مهندس طبیعتی که در بخش دولتی استخدام شود، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کند. مهندسان طبیعت که در بخش خصوصی فعالیت می کنند، با توجه به میزان تجربه و مهارت خود و نوع توافقی که با کارفرمای خود دارند، درآمدهای متفاوتی کسب می کنند.

\"خارج
\"وضعیت

منابع طبیعی , امروزه و در دنیای کنونی , از جمله مهمترین و بحث برانگیزترین مقوله هایی است که گاه بیشترین و جدیترین رویکردها و توجه های جوامع مختلف را به خود معطوف داشته است. هر کشوری با اتکا به دانش و آموخته های متخصصان خود, استفاده بهینه و حفظ و نگه داری منابع و سرمایه های ملی را سرلوحه کار خویش قرار داده, در پی آن است که به بهترین وجه ممکن از آنها استفاده و بهره وری نماید, آن طور که لطمه و صدمه جدی به آن وارد نسازد. این رشته در بسیاری از کشورهای دنیا ارائه می گردد.

دانشگاه های ارائه دهنده این رشته در دنیا :

  • (Wageningen University & Research (Netherlands
  • (University of California, Davis (United States
  • (Swedish University of Agricultural Sciences (Sweden
  • (AgroParisTech (France
  • (Cornell University (United States
  • (University of California, Berkeley (UCB)  (United States
  • (ETH Zurich – Swiss Federal Institute of Technology (Switzerland
\"افراد

کریم ساعی : بنیان‌گذار علوم منابع طبیعی در ایران، مؤسس رشته جنگلداری در ایران، پایه‌گذار سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری ایران و بانی ساخت بوستان ساعی و کاشت درختان خیابان ولیعصر بود.

\"منابع\"
  • کتاب هنرانتخاب
  • سایت “ای-استخدام”
  • سایت “3گام”
  • ویکی پدیا
  • کتاب معرفی رشته های سازمان سنجش
  • سایت گزینه 2
  • وزارت علوم